Bầu cử Mỹ : Khủng hoảng pháp lý sắp chấm dứt, nhưng khủng hoảng chính trị thì chưa

Những người ủng hộ TT Donald Trump tập trung bên ngoài Tối Cao Pháp Viện, Washington, Hoa Kỳ, ngày 08/12/2020. REUTERS - ERIN SCOTT
Thùy Dương
13 phút

Những hy vọng cuối cùng của Donald Trump lật ngược một cách hợp pháp kết quả bầu cử tổng thống đã biến thành mây khói. Việc Tối Cao Pháp Viện bác đơn kiện của Texas đã đặt dấu chấm hết cho cuộc tấn công pháp lý đáng kinh ngạc của tổng thống mãn nhiễm kéo dài 40 ngày.

Báo thiên hữu Le Figaro nhận định việc Donald Trump từ chối thừa nhận kết quả bầu cử trong suốt « 5 tuần điên rồ » là một thử thách cho sự vững chắc của các định chế của Hoa Kỳ.

Cho dù về pháp lý, cuộc khủng hoảng này dự kiến ​​sẽ chấm dứt với cuộc bỏ phiếu của cử tri đoàn, diễn ra vào hôm nay. Nhưng theo Le Figaro, về mặt chính trị, cuộc khủng hoảng còn lâu mới kết thúc. 17 bang, cùng với 126 dân biểu Cộng Hòa, kể cả người đứng đầu nhóm thiểu số Hạ Viện Kevin McCarthy, đã ủng hộ yêu cầu của Texas. Donald Trump, người tiếp tục nắm quyền đến ngày 20/01/2021, vẫn nhận được nhiều sự ủng hộ trong đảng Cộng Hòa và từ cử tri. Một dấu hiệu khác cho thấy nước Mỹ đang bị chia rẽ : 3/4 cử tri phe Cộng Hòa vẫn coi là cuộc bầu cử tổng thống vừa qua có gian lận.

Một cuộc khủng hoảng có thể dự báo trước

Đối với Le Figaro, cho dù là khó tin, nhưng cuộc khủng hoảng hậu bầu cử lần này thực ra đã được dự báo. Kể từ khi Donald Trump bắt đầu sự nghiệp chính trị, tất cả những ai không nhìn nhận nghiêm túc về ông đều đã phải trả giá đắt. Vả lại, kịch bản hậu 03/11 cũng đã được chính tổng thống Donald Trump thông báo cách nay vài tháng : khẳng định phe Dân Chủ chỉ thắng nếu có gian lận, phản đối phương thức bỏ phiếu qua đường bưu điện, dọa kiện lên Tòa Tối Cao, từ chối từ bỏ quyền lực ôn hòa nếu thất cử. 

Trong khi phe Dân Chủ tố cáo một cuộc đảo chính dựa trên luật pháp do Trump cố gắng thực hiện, ở phe Cộng Hòa, nhiều người vẫn coi đảng Dân Chủ đã đánh cắp chiến thắng của họ. Nhưng trong nội bộ đảng Cộng Hòa cũng có nhiều luồng ý kiến trái ngược về tổng thống Trump, về kết quả bầu cử, sự chia rẽ giữa truyền thông và Trump cũng ngày càng lớn. Tất cả đều bị thuyết phục là đang đối mặt với một kẻ thù đe dọa nền dân chủ Hoa Kỳ. Tường thuật cặn kẽ những chuyện xoay quanh Trump với kết quả bầu cử, báo thiên hữu Le Figaro kết luận, mặc dù tổng thống Donald Trump không thể lật ngược kết quả cuộc bầu cử theo hướng có lợi cho mình, nhưng ông đã thành công trong việc biến cuộc đấu pháp lý của mình thành một cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc. Hậu quả của 40 ngày sau bầu cử vừa qua vẫn chưa thể dự đoán được hết.

Joe Biden liệu có hòa giải được người Mỹ ?

Cũng nhìn về nước Mỹ, La Croix chạy tựa trang nhất « Hòa giải người Mỹ với nhau » trên nền bức ảnh chụp tổng thống tân cử Joe Biden. La Croix quan tâm đến việc vị tổng thống thứ 46 của Hoa Kỳ liệu có xoa dịu được những căng thẳng giữa hai phe Dân Chủ và Cộng Hòa, liệu có trở thành người đứng giữa để tập hợp người dân Mỹ ở hai phe lại với nhau không, trong bối cảnh kỳ bầu cử tổng thống Mỹ vừa qua đã đào sâu thêm hố ngăn cách giữa hai phần của nước Mỹ.

Người Mỹ đang tự hỏi 4 năm tới sẽ mang lại cho họ những điều gì ? Những người lạc quan đặt cược vào sự gắn kết xã hội mới và ý thức về lợi ích chung. Nhưng nhiều người lại lo sợ là sự chia rẽ sẽ biến thành một kiểu chiến tranh du kích chính trị thường trực.

Một bước tiến lớn của Liên Âu

Về thời sự châu Âu, phát hành sớm từ chiều thứ Bảy 12/12, Le Monde quan tâm đến vụ Hungary và Ba Lan ngăn chặn kế hoạch tái thiết lịch sử của Liên Âu vào thời điểm châu lục đang chìm vào một cuộc khủng hoảng y tế lớn với những hậu quả kinh tế khôn lường.

Trong bài xã luận, Le Monde khen ngợi « Một bước tiến lớn của Liên Âu ». Lý trí và trách nhiệm đã chiếm ưu thế tại hội nghị thượng đỉnh quy tụ 27 nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo chính phủ của các nước thành viên Liên Âu tại Bruxelles trong hai ngày 10 và 11/12. Ba Lan và Hungary đã ngưng dùng quyền phủ quyết sau khi đồng ý với một đề xuất của Đức, nước giữ chức chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu cho đến cuối năm 2020.

Nhờ vậy, kế hoạch tái thiết kinh tế, gắn với ngân sách nhiều năm, có thể được đưa ra từ năm 2021, với tổng số tiền lớn chưa từng có. Đây là một bước tiến vô cùng lớn đối với châu Âu, cả về quy mô và bản chất, vì lần đầu tiên kế hoạch tái thiết kinh tế tạo ra một khoản nợ chung cho Liên Âu. Các nước thành viên sẽ phải đoàn kết hơn, hội nhập tốt hơn. Việc xây dựng châu Âu như vậy đã có một bước nhảy vọt đáng kể về chất.

Không chỉ có vậy, trước thềm kỷ niệm 5 năm hiệp định khí hậu Paris, Liên Âu cũng đã cam kết giảm ít nhất 55% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính vào năm 2030 so với mức 40% được ấn định trước đây, để đạt mục tiêu trung hòa các-bon vào năm 2050. Nhóm 27 nước cũng đã vượt qua sự chia rẽ để đưa ra quyết định trừng phạt “các hành động bất hợp pháp và gây hấn” của Thổ Nhĩ Kỳ ở Địa Trung Hải. Một lần nữa các nước lại đạt thỏa hiệp, bởi quyết định trừng phạt Ankara dù chỉ ở dưới mức Paris mong muốn, nhưng đã vượt qua được sự phản đối ban đầu của một số nước thành viên, trong đó có cả Đức.

Le Monde nhận định không có quyết định nào trong số các quyết định nói trên được đưa ra dễ dàng. Không có thỏa hiệp nào hoàn toàn thỏa mãn hoặc thể hiện đủ tham vọng của các thành viên. Nhưng đây là cách mà châu Âu của 27 nước tiến lên, thông qua tranh luận, thương lượng và thỏa hiệp. Và nếu các nhà lãnh đạo châu Âu thành công trong việc đưa Liên Hiệp tiến bước trong năm đặc biệt này, đó là bởi vì họ đã nhận ra sự cần thiết tuyệt đối của Liên Âu.

Chính sự cần thiết này đã khiến Vacxava và Budapest phải nhượng bộ, khi đối mặt với khả năng bị 25 nước đối tác gạt ra ngoài kế hoạch tái thiết. Cơ chế gắn kết việc phân bổ các quỹ của châu Âu với việc tôn trọng Nhà nước pháp quyền của các thành viên đã thực sự được thiết lập. Cho dù không hoàn hảo, nhưng cơ chế này là không thể tránh khỏi. Le Monde kết luận lý trí đã thắng thế trong tuần qua và chắc chắn Liên Âu cần áp dụng phương cách tương tự để giải quyết hồ sơ Brexit với Anh Quốc.

Cũng về hồ sơ Liên Âu, La Croix trong bài xã luận « Châu Âu tiến lên » nhấn mạnh thành công vừa rồi là nhờ phần lớn vào nước Đức trên cương vị chủ tịch luân phiên Liên Hiệp Châu Âu. Hợp tác chặt chẽ với Pháp và tất cả các đối tác và tổ chức chính, thủ tướng Đức Angela Merkel và các nhà ngoại giao Đức đã có thể xây dựng các thỏa hiệp.

Chiến tranh thương mại : Châu Âu phải trang bị vũ khí cho mình

Vẫn liên quan đến châu Âu, về thương mại, nhất là trong bối cảnh Tổ Chức Thương Mại Thế Giới (WTO/OMC) bỊ tê liệt, sự bành trướng của Trung Quốc và chủ nghĩa bảo hộ ngày càng tăng của Mỹ, Le Monde nhấn mạnh Liên Hiệp Châu Âu phải tìm một lối đi mới để bảo vệ nền công nghiệp và tái lập chủ quyền ở một mức nào đó.

Le Monde tổng hợp ý kiến của một số chuyên gia. Chẳng hạn, ông Pascal Lamy, cựu tổng giám đốc OMC, cho rằng vì các quy tắc thương mại quốc tế về trợ cấp không còn đủ để bảo đảm cho châu Âu có thể cạnh tranh bình đẳng với Trung Quốc, nên Bruxelles có hai lựa chọn : hoặc xem xét lại quy định để khắc phục những điểm còn thiếu sót, hoặc tiếp tục huy động các công cụ phòng vệ thương mại như Liên Âu đã làm trong 4 năm qua.

Trong khi đó, bà Tara Varma, giám đốc cơ quan tư vấn châu Âu về quan hệ quốc tế ECFR, chi nhánh Paris, khuyến cáo nếu muốn vươn lên dẫn đầu, Bruxelles phải cho thấy rõ hơn các ưu tiên kinh tế và địa chính trị như Trung Quốc và Mỹ luôn làm. Châu Âu cũng phải tạo cho mình khả năng đáp trả cứng rắn nếu bị trừng phạt. Về vấn đề này, châu Âu đã nhận thức được nhưng còn xa mới thực hiện nổi, vì việc tạo dựng một sự đồng thuận mạnh mẽ giữa 27 thành viên, với những lợi ích đôi khi khác nhau, không phải là điều dễ dàng.

Ngoài ra, theo Le Monde, châu Âu nên lấy cảm hứng từ mô hình Bắc Âu để phát triển việc đào tạo người lao động, nhằm cho phép họ thay đổi lĩnh vực lao động khi hoạt động trong ngành nghề họ đang làm bị giảm sút, đồng thời phải bảo đảm không có khu vực nào thiếu vắng dịch vụ công và mạng lưới giao thông, đây thường là bước đầu tiên dẫn đến sự suy giảm hoạt động công nghiệp ở các địa phương.

Funk Kirkegaard, kinh tế gia thuộc tổ chức Marshall, nhận định, nếu không muốn bị các đối thủ bỏ lại phía sau, châu Âu cũng nên đầu tư nhiều hơn vào các ngành công nghiệp của tương lai, như châu Âu đã làm để phát triển lĩnh vực sản xuất pin điện ở một số nước thành viên. Nhưng chuyên gia này lấy làm tiếc là trong kế hoạch tái thiết 750 tỉ euro, Bruxelles không tăng cường tài trợ cho lĩnh vực sáng chế.

Covid-19 : Nỗi sợ của châu Âu trước thềm Giáng Sinh

Kỳ nghỉ lễ Giáng Sinh đã cận kề, Libération quan tâm đến biện pháp phòng dịch ở các nước châu Âu đang bị dịch nặng. Tình hình chung là các nước châu Âu, như Pháp, Ý, Thụy Sĩ, Bỉ, Anh, Đức, Ba Lan, Tây Ban Nha … đều thắt chặt các biện pháp hạn chế để phòng dịch bùng phát vào dịp lễ tết cuối năm. Kể từ thứ Ba, biện pháp phong tỏa được dỡ bỏ, nước Pháp trở lại với lệnh giới nghiêm. Nhưng đây không phải một ngoại lệ ở châu Âu, nhiều nước láng giềng cũng có biện pháp tương tự.

Nắm giữ kỷ lục đáng buồn về số ca tử vong ở châu Âu (trên Anh và Pháp), nước Ý xếp các vùng theo màu xanh lá cây, cam và đỏ, tùy theo mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh. Lệnh giới nghiêm đã được áp dụng với nhà hàng, quán bán đồ giải khát, bảo tàng, cơ sở biểu diễn và phòng thể thao phải đóng cửa. Ở vùng đỏ, tất cả các cửa hàng đều đóng cửa, ngoại trừ cửa hàng nhu yếu phẩm. Từ ngày 21/12/2020 đến ngày 06/01/2021 tháng Giêng, việc di chuyển các khu vực sẽ bị cấm, bất kể mức độ hạn chế ở địa phương.

Thụy Sĩ cũng ra lệnh đóng cửa quán bán đồ uống và nhà hàng từ lúc 7 giờ tối. Nhưng giám đốc bệnh viện Zurich đang kêu gọi các biện pháp hạn chế mạnh hơn ở cấp độ quốc gia, do virus đang lây lan theo cấp số nhân. Nhìn sang Tây Ban Nha, tùy vùng, giờ bắt đầu đóng cửa nhà hàng dao động trong khoảng 18-22h. Bất cứ ai trên 6 tuổi đều phải đeo khẩu trang ở nơi công cộng. Các cuộc gặp gỡ giữa người thân được giới hạn tối đa là 10 người và chỉ trong các ngày 24 -25-31/12 và 01/01.

Tại Bỉ, các cuộc tụ tập tại nhà riêng bị hạn chế, quán cà phê và nhà hàng vẫn đóng cửa. Lệnh giới nghiêm đã được đưa ra, nhưng giờ giới nghiêm thay đổi tùy theo khu vực. Vương quốc Anh cũng áp dụng biện pháp hạn chế theo khu vực, nhưng nới lỏng phần nào quy định từ ngày 23/12 để dân mừng Giáng Sinh.

Sức khỏe tâm thần, một đại dịch khác

Cũng quan tâm đến đại dịch Covid-19, nhưng báo kinh tế hôm nay chú ý đến khía cạnh sức khỏe tâm thần. Cuộc khủng hoảng y tế và biện pháp phong tỏa đã làm tăng nguy cơ con người bị trầm cảm.

Theo nhiều nhà nghiên cứu, 1/5 dân Pháp đã nghiêm túc tính đến chuyện tự vẫn nếu mọi chuyện còn xấu đi. Theo khảo sát CoviPrev vào giữa tháng 11, 21% dân số Pháp bị trầm cảm, chủ yếu do tình hình tài chính khó khăn, lười vận động, có tiền sử rối loạn tâm lý … Điều đáng chú ý là thanh niên bị tác động nhiều nhất, và xu hướng này ngày càng nghiêm trọng. 29% người dưới 24 tuổi hiện bị trầm uất.