Kinh tế Trung Quốc : Cú phanh đáng ngại

Nhà đầu tư ngủ gục trước màn hình một sàn chứng khoán ở Thanh Đảo, Sơn Đông, Trung Quốc, 31/07/2015.REUTERS/China Daily

Le Figaro nhìn sang một nền kinh tế khác đang hoạt động chậm lại và làm cả thế giới lo ngại : Kinh tế Trung Quốc. Tờ báo dành hai trang bên trong điểm qua tình hình dưới tựa đề « Cú phanh đáng ngại của kinh tế Trung Quốc ».

Nhật báo Pháp ghi nhận là giới đầu tư nước ngoài và lãnh đạo chính trị e ngại nền kinh tế thứ hai của thế giới hạ cánh thô bạo sau nhiều dấu hiệu cho thấy kinh tế Trung Quốc đang suy yếu : Từ thị trường chứng khoán lao xuống dốc, tăng trưởng chờ đợi dưới 7%, tệ nhất từ ¼ thế kỷ nay, cho đến sản xuất công nghiệp và xuất khẩu trầy trật, xuất khẩu giảm 8,3% vào tháng Bảy...

Le Figaro nêu nguyên nhân đập mắt làm Trung Quốc mất sức cạnh tranh « trong tư cách là xưởng gia công »của thế giới : Nhân công đắt đỏ hơn, đồng yuan mạnh, năng suất kém, khiến cho sản phẩm giá hạ của Trung Quốc không cạnh tranh được với các các quốc gia Đông Nam Á hay Châu Phi.

Trước khi nhìn tác động bên ngoài, Le Figaro nhận thấy kinh tế Trung Quốc yếu kém đi hiện nay là một thách thức đối ông Tập Cận Bình. Khó khăn kinh tế sẽ khiến người dân mất tin tưởng, việc thâu tóm quyền hạn của ông do đó sẽ khó khăn, phức tạp hơn.

Theo phân tích của Le Figaro, giữa xã hội Trung Quốc và đảng Cộng sản Trung Quốc có như một khế ước : Chấp nhận độc tài, đổi lấy phồn thịnh kinh tế. Le Figaro trích lời một lãnh đạo trong lãnh vực môi giới chứng khoán, cho là : « Nếu chúng tôi được quyền có nhiều đảng thì đảng Cộng sản sẽ không còn nắm quyền ».

Trở lại cơn tuột dốc của thị trường chứng khoán Trung Quốc, Le Figaro phân tích : Chính quyền đã can thiệp và ngăn chận được đà tuột dốc, nhưng ông Tập Cận Bình và Thủ tướng Lý Khắc Cường đứng trước một vấn đề nan giải gây khó khăn và làm ông suy yếu đi trong cuộc đấu tranh nội bộ. Đó là việc các tập đoàn Nhà nước – nắm độc quyền và được giới quý tộc đỏ bao che – vẫn giữ nguyên hiện trạng, không thay đổi, cải tổ gì cả.

Le Figaro ghi nhận là trong chiến dịch chống tham nhũng, ông Tập Cận Bình đã để yên, không đụng đến giới« quý tộc nắm giữ chìa khóa » này của Trung Quốc.

Thời hàng rẻ « Made in China » sắp tận

Về hậu quả đối với bên ngoài, dĩ nhiên giới đầu tư nước ngoài ở Trung Quốc, như các tập đoàn sản xuất xe hơi phương Tây đã bị tác hại nặng nề. Nhưng nếu quả thật hoạt động kinh tế Trung Quốc chậm lại đột ngột, thì đó sẽ là điều đen tối đối với mọi người.

Trong bài xã luận tựa đề « Khi Trung Quốc tăng trưởng chậm lại... », Le Figaro ghi nhận là thời kỳ mà sản phẩm thường dùng nhất hầu như đều mang ghi chú ''made in China’' sắp nhanh chóng đi qua. Con rồng Trung Quốc không còn phun lửa nữa mà đang ho.

Tờ báo nhắc lại các sự kiện từ cuộc khủng hoảng thị trường chứng khoán vào đầu hè đã làm mọi người hụt hẫng, giới đầu tư cũng như chính quyền, Bắc Kinh đã tung 144 tỉ đô la để trấn an các thị trường tài chính, cho đến mức tăng trưởng thấp như nói trên và việc Trung Quốc mất sức cạnh tranh.

Tờ báo cho rằng kinh tế Trung Quốc đang trở nên ‘'bình thường'‘ và không có gì đáng ngạc nhiên, có điều là nó mang mầm mống xáo trộn và có thể gây bất ổn. Sự chuyển mình của chàng khổng lồ háu ăn như thế, không phải là chuyện dễ làm đối với một chính quyền độc đoán chỉ cởi trói cho các công ty mà thôi.

Tờ báo nhìn thấy là cách Bắc kinh giải quyết khủng hoảng sẽ có ảnh hưởng ở cấp độ thế giới. Kinh tế Trung Quốc chậm dần sẽ khiến nhu cầu về nguyên liệu giảm đi, nhập khẩu Trung Quốc giảm khiến đầu tư thay đổi, cũng như quy trình sản xuất quốc tế.

Kinh tế Trung Quốc hạ cánh nhẹ nhàng thì các nước phát triển cũng như trỗi dậy có thể rút tỉa được lợi, nhưng nếu hạ cánh thô bạo thì sẽ gây suy thoái toàn cầu, các đối tác yếu của Trung Quốc sẽ bị đè bẹp và chế độ Trung Quốc vốn đặt lên hàng đầu sự ổn định có thể bị ảnh hưởng.

Ý đồ Trung Quốc biến Internet thành mạng nội bộ của chế độ

Cũng liên quan đến Trung Quốc, trong bài xã luận mang tựa đề « Internet Trung Quốc hay Mạng nội bộ Cộng sản », nhật báo Le Monde đã nêu bật một trong nhiều nghịch lý của chế độ Cộng sản Trung Quốc : Chính thức trở thành một « nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa » kể từ khi Chủ nghĩa Mao cáo chung, Bắc Kinh luôn luôn xem sự ra đời của Internet vào cuối năm 1990 vừa là một cơ may, vừa là một mối đe dọa.

Là cơ may, bởi vì lãnh vực công nghệ cao của Trung Quốc đã rất hưng thịnh nhờ được guồng máy kiểm duyệt của Đảng Cộng sản Trung Quốc bảo vệ chặt chẽ, chống lại sự cạnh tranh từ Google, Facebook, Yahoo, Amazon hay Twitter. Nhiều tập đoàn lớn đã hình thành như Alibaba và Tencent, đã chứng tỏ được sức sáng tạo thực thụ chứ không còn đơn thuần quay cóp các đại gia Mỹ.

Hơn thế nữa, các nhóm này còn chứng tỏ tham vọng toàn cầu, vì cho rằng thị trường nội địa của họ vẫn quá nhỏ. Sức mạnh của họ là đã có thể tận dụng số 668 triệu người sử dụng Internet, đông nhất thế giới.

Thế nhưng, theo Le Monde, khi cân nhắc giữa sáng tạo hay trấn áp, nhân vật số một tại Trung Quốc là Tập Cận Bình dường như đã sẵn sàng hy sinh sự đổi mới để đảm bảo tính bền vững của quyền lãnh đạo của Đảng Cộng sản trên đất nước Trung Quốc.

Sau khi dựng lên Bức Vạn lý Trường thành trên mạng, một bức tường lửa để kiểm duyệt thông tin đến từ bên ngoài, chế độ đã chuyển qua việc kiểm soát mạng Vi bác (Weibo - tương đương của Twitter tại Trung Quốc), rồi mạng tin nhắn tức thời Vi tin (Weixin), tức WeChat.

Tăng tốc khống chế Internet

Như thế vẫn chưa đủ. Theo Le Monde, chế độ Bắc Kinh như đang tăng tốc độ khống chế mạng tin học. Tháng Giêng 2015, phát súng đầu tiên đã được bắn đi, với việc tung tin tặc tấn công các mạng ảo VPN thường được dùng để phá vỡ bức tường lửa kiểm duyệt của Bắc Kinh. Các quan chức Trung Quốc không ngần ngại tự nhận Trung Quốc chính là tác giả, viện lý do giúp cho Internet « phát triển lành mạnh và tôn trọng luật pháp ».

Một bước tiến mới vừa được thực hiện với quyết định cắm công an tại trụ sở của công ty Internet lớn. Theo Le Monde, chế độ như đã chê là các công ty này còn nhẹ tay trong công việc kiểm duyệt.

Đối với nhật báo Pháp, ước mơ của giới lãnh đạo Bắc Kinh là biến mạng tin học toàn cầu thành mạng nội bộ của chế độ, tuy nhiên, chế độ đang chơi một trò nguy hiểm : khiến cho một bộ phận lớn cư dán thành thị thêm bất mãn và hủy hoại một lĩnh vực đầy hứa hẹn cả về công ăn việc làm và đổi mới kỹ thuật.

Theo Le Monde, hiện không có gì chắc chắn là mô hình kiểm soát tuyệt đối mà Bắc Kinh muốn thực hiện sẽ khả thi, tuy nhiên, khi cố gắng thiết lập mô hình này, Bắc Kinh đang tìm cách áp đặt trên toàn cầu quan điểm theo đó mạng internet có thể không cần đến những giá trị dân chủ vốn là tâm điểm trong sự phát triển của mình.