Dịch virus corona hay còn gọi là viêm phổi Vũ Hán đã lan ra toàn cầu được hơn 1 năm và tình hình vẫn còn rất nghiêm trọng, hầu hết mọi người đều đặt hy vọng vào vaccine. Kỳ thực vaccine có thể chống lại virus corona hay không còn tùy thuộc vào hệ miễn dịch của chính cơ thể bạn. 

Vốn dĩ Đấng Tạo hóa đã dành sẵn cho chúng ta một cơ chế phòng bệnh hết sức tinh vi. Thuốc và vaccine mới chỉ xuất hiện cùng với y học hiện đại, còn con người đã phải đối phó với hàng triệu virus, vi khuẩn từ thuở sơ khai. Hệ miễn dịch của con người gồm 4 hàng rào bảo vệ có thể ngăn chặn và tiêu diệt virus corona. Hệ miễn dịch của cơ thể là một hệ thống thông minh và hoàn chỉnh trong việc kháng lại virus, mỗi tầng bảo vệ đều có thể đem virus tống ra khỏi cơ thể.

Hàng rào bảo vệ đầu tiên: mũi, họng

Hàng rào vật lý của hệ miễn dịch bao gồm da, lông, chất nhờn trên cơ thể… sẽ bài trừ sự xâm nhập của hầu hết các vi khuẩn, virus và các vi sinh vật khác, còn đối với loại virus lây qua đường hô hấp như virus corona thì mũi và họng đóng vai trò là hàng rào cản chính.

Khi virus corona bay vào khoang mũi, lông mũi và lông mao mũi, tức là lông trên niêm mạc mũi sẽ chặn một phần virus lại, sau đó dịch nhầy trong mũi sẽ dính lấy virus rồi thông qua hắt hơi để đẩy ra ngoài. Khi bạn mở miệng để nói, hít vào hoặc ăn thức ăn bị nhiễm virus corona, chất nhầy trong cổ họng của bạn sẽ bao bọc lấy virus sau đó bài tiết ra ngoài qua ho và đờm. Ở những vùng có dịch nặng, trong không khí chứa nhiều virus, lúc này ngoài khẩu trang ra thì lông mũi, nước mũi và dịch đờm khởi tác dụng rất lớn.

Hàng rào bảo vệ thứ 2: tế bào biểu mô

Khi virus corona vượt qua hàng rào mũi và họng, chúng sẽ đụng phải các tế bào biểu mô, đây là lớp tế bào ngoài cùng nhất, bao phủ bề mặt của khoang mũi, họng, khí quản, phế quản, phổi,… Virus corona chủ yếu tấn công các tế bào biểu mô của đường hô hấp, bao gồm cả phế quản và phổi, khi virus xâm nhập vào các tế bào biểu mô, các tế bào này sẽ tiết ra một loại vũ khí rất mạnh gọi là Interpheron. Interpheron là một chất quan trọng, có thể tăng cường khả năng kháng virus của các tế bào biểu mô, ức chế và giảm thiểu sự sản sinh và lây lan của virus. Nếu hệ miễn dịch của bạn đủ mạnh thì virus sẽ bị xóa sổ hoàn toàn tại đây.

Hàng rào bảo vệ thứ 3: miễn dịch bẩm sinh 

Nếu virus vẫn chưa bị loại bỏ hoàn toàn thì hệ miễn dịch bẩm sinh của bạn sẽ được kích hoạt. Đây là hệ miễn dịch mà bạn sinh ra đã có rồi. Một số lượng lớn các tế bào miễn dịch chịu trách nhiệm thực bào của hàng rào miễn dịch bẩm sinh, chẳng hạn như đại thực bào và tế bào NK,… sẽ bắt đầu loại bỏ virus corona.

Ngoài ra các tế bào miễn dịch, bổ thể trong thể dịch cũng tham gia trận chiến. Đặc điểm của hệ miễn dịch bẩm sinh là phản ứng nhanh chóng và tấn công ngay lập tức, nhưng không thể duy trì trong thời gian dài. Nếu hệ miễn dịch bẩm sinh không thể ngăn chặn được virus nó sẽ thông báo cho hệ miễn dịch thu được cũng là tuyến phòng thủ mạnh mẽ và cuối cùng của bạn.

Hàng rào bảo vệ thứ 4: hệ miễn dịch thu được 

Tại sao gọi là miễn dịch thu được, vì nó có thể lưu trữ ký ức và kinh nghiệm. Mỗi loại virus đều có hình dáng bên ngoài, các phần nhô ra trên bề mặt của virus corona tương đương với khuôn mặt của nó. Các tế bào miễn dịch thu được có thể ghi nhớ khuôn mặt này. Giả sử, lần đầu tiên gặp phải virus corona, lực sát thương lên nó là 6, thì lần thứ 2 gặp lại virus corona, lực sát thương lên nó có thể đến 9, con số này chỉ là dùng để hình dung. 

Có 2 tế bào quan trọng trong hệ miễn dịch thu được, đó là tế bào T và tế bào B. Tế bào B chịu trách nhiệm sản xuất kháng thể liên kết đặc hiệu với virus corona, virus sau khi liên kết với các kháng thể thì sẽ bị loại bỏ. Tế bào T phụ trách tiêu diệt các tế bào đã bị nhiễm virus, ngăn không cho virus nhân lên và lây lan trong cơ thể. Chúng hợp lực cùng nhau để tiêu diệt virus corona, và cuối cùng xác của virus sẽ bị đại thực bào nuốt chửng. Nơi vaccine khởi tác dụng chống lại virus corona chính là ở hàng rào bảo vệ thứ 4. 

Vaccine chống lại virus corona như thế nào?

Về lý thuyết, vaccine tác động lên 1 phần của hệ miễn dịch con người, đó là phần tế bào B sản xuất kháng thể, cũng có 1 lượng nhỏ tác dụng lên tế bào T. Sau khi bạn được tiêm vaccine, các tế bào B sản xuất kháng thể bằng cách ghi nhớ khuôn mặt của virus. Vaccine tương đương với 1 loại virus mô phỏng, mô phỏng các bộ phận quan trọng trên toàn bộ khuôn mặt của virus, chẳng hạn như mắt và mũi, để các tế bào B có thể ghi nhớ và tạo ra kháng thể. 

Bằng cách này thì vào lần tiếp theo khi bạn bị nhiễm virus thật thì các kháng thể sẽ được triển khai. Nói cách khác vaccine là để giúp cho hệ miễn dịch của cơ thể thực hiện một loại diễn tập trước khi cơ thể bị nhiễm virus corona thật sự. Tuy nhiên không phải vaccine nào cũng mang lại hiệu quả, 1 là do yếu tố công nghệ, 2 là do virus liên tục đột biến, thay đổi hình dạng nhận diện để né tránh hệ miễn dịch.

Hệ miễn dịch của cơ thể con người mạnh hơn cả vaccine

Rất nhiều người coi vaccine là chìa khóa vạn năng, nghĩ rằng sau khi tiêm vaccine thì phòng bệnh được rồi, từ đó không chú ý đến các biện pháp bảo vệ hoặc bỏ qua việc tăng cường khả năng miễn dịch của bản thân. Trên thực tế hệ miễn dịch của bạn khởi tác dụng còn then chốt hơn cả vaccine.

1. Vaccine chỉ làm cho 1 bộ phận của hệ miễn dịch mạnh lên

Bốn hàng rào của hệ miễn dịch cũng giống như hải quân, lục quân và không quân, tiêm vaccine là tương đương với việc tăng cường khả năng chiến đấu của một bộ phận lục quân, tuy nhiên nếu khả năng miễn dịch tổng thể của bạn được tăng cường thì điều đó bằng với việc cùng lúc tăng cường lục quân, hải quân và không quân để đối kháng lại virus corona. Virus thậm chí chưa đụng đến hàng rào miễn dịch thu được thì đã bị chặn lại hoặc bị loại bỏ ở hàng rào bảo vệ thứ 1, thứ 2 và thứ 3.

2. Vaccine là sản phẩm chuẩn hóa còn khả năng miễn dịch của con người là sống và linh hoạt

Ngay sau khi biến chủng Nam Phi của virus corona xuất hiện, hiệu quả của các loại vaccine như Moderna và Novavax đã giảm đi đáng kể. Ví dụ, theo nguyên cứu của công ty Moderna thì khả năng kích thích tạo ra kháng thể có khả năng trung hòa virus của vaccine Moderna đối với biến chủng Nam Phi chỉ còn ⅙. Tại sao lại như thế, đó là vì mẫu virus được sử dụng để sản xuất các loại vaccine này là những mẫu virus hồi đầu, từ tháng 1 năm ngoái, sau đó virus đã phát sinh rất nhiều đột biến.

Biến chủng Nam Phi của virus có khả năng né tránh hệ miễn dịch mạnh hơn, tức là nó đã thay đổi đặc điểm khuôn mặt để tránh vaccine và hệ miễn dịch của bạn, không để kháng thể nhận ra nó. Kháng thể được kích thích tạo ra bởi loại vaccine cũ, rất khó nhận diện biến chủng Nam Phi. 

Không chỉ vậy, tác dụng của vaccine đối với hệ miễn dịch là một lần duy nhất, các kháng thể mà nó tạo ra có thời gian hiệu lực nhất định và sẽ giảm dần theo thời gian, còn hệ miễn dịch của cơ thể con người là một hệ thống linh hoạt có khả năng ổn định trong việc chống lại virus, có thể ứng biến với những thay đổi. Khi hệ miễn dịch hoàn toàn khỏe mạnh, ngay cả khi virus đột biến, hệ miễn dịch của con người cũng có thể tiêu diệt virus. Đây chính là lý do tại sao 1 số người bị nhiễm biến chủng của virus, nhưng 1 số người thì lại không.

3. Hệ miễn dịch mạnh thì vaccine mới có hiệu quả

Từ 1 mặt khác muốn để vaccine có hiệu quả, hệ miễn dịch của bạn phải đủ mạnh, người bệnh mãn tính và người già, hệ miễn dịch của họ yếu, sau khi chích vaccine thì hiệu quả sẽ kém hơn so với người khỏe mạnh và người trẻ tuổi. Vì vậy để chống lại virus corona, ngoài vaccine ra thì hệ miễn dịch của con người đóng vai trò quyết định.

Trong cuộc chiến chống lại virus corona này, giới y tế đã dành gần như toàn bộ sức lực cho việc phát triển vaccine và thuốc mà bỏ qua việc cải thiện sức khỏe tổng thể của con người. Kỳ thực, nhiều người bị nhiễm virus corona là do hệ miễn dịch kém, chẳng hạn như họ đang ở trong tình trạng sức khỏe không tốt hoặc mắc các bệnh mãn tính như: mỡ máu cao, huyết áp cao, đường huyết cao và tiểu đường… . 

Những người này không chỉ dễ nhiễm virus, sau khi bị nhiễm họ dễ xuất hiện bệnh nặng và tử vong. Trong những năm gần đây tỷ lệ mắc các bệnh mãn tính khác nhau càng ngày càng cao, ngày càng trẻ hóa, nguyên nhân là do hệ miễn dịch của người hiện đại không đủ, áp lực cuộc sống quá lớn, lối sống và thói quen ăn uống không lành mạnh, thời gian làm việc và nghỉ ngơi bị xáo trộn, đều là đang bào mòn hệ miễn dịch của cơ thể.

Trong đại dịch cũng có 1 số thanh niên đã tử vong ngay sau khi bị nhiễm bệnh, có 1 số trường hợp nhìn thì thấy không mắc bệnh gì khác nhưng trên thực tế thì hệ miễn dịch của họ đã có vấn đề chỉ là chưa lộ ra, mà sau khi bị nhiễm virus corona liền kích phát các mối nguy tiềm ẩn trong cơ thể. 

Giới trẻ hiện nay là do không chú ý đến việc chăm sóc bản thân nên sức khỏe yếu là khá phổ biến, rất nhiều người vừa mới bước qua tuổi 30 thì đã xuất hiện các vấn đề như đau đầu, đau dạ dày, mất ngủ, lo âu, rối loạn thần kinh tự chủ, các vấn đề về tình cảm cũng rất quan trọng, điều này càng thể hiện rõ ràng hơn trong dịch bệnh lần này. 

Các nghiên cứu mới nhất của Mỹ được công bố trên tạp chí Plos One gần đây phát hiện ra rằng, vì đại dịch lan rộng, 85% học sinh có tinh thần căng thẳng, đau đớn và lo âu từ mức độ trung bình đến cao. Các vấn đề về tinh thần sẽ tăng tốc bào mòn hệ miễn dịch. Một người thật sự khỏe mạnh là người có sức khỏe tốt, trạng thái tinh thần, cảm xúc cũng tốt, hệ miễn dịch khỏe mạnh nên không dễ bị ốm đau cũng không dễ bị nhiễm trùng. Vậy làm thế nào để tăng cường hệ miễn dịch của chính mình?

Dùng phương pháp chính xác để xoa dịu tâm trạng

Những thói quen nguy hiểm như, thức khuya và ăn uống không điều độ đều xuất phát từ tình cảm căng thẳng, cảm xúc căng thẳng cũng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ miễn dịch, do đó nếu muốn cải thiện vấn đề này thì điều cơ bản nhất là bạn phải xoa dịu tâm trạng của mình. Con người hiện đại sử dụng các thiết bị điện tử quá nhiều, các tin tức hỗn loạn trên mạng khiến cho bạn càng xem càng khó bình tĩnh, những trò giải trí mang tính kích thích khác như tiệc tùng, nhạc rock, nghiện rượu … đều sẽ kích thích tình cảm của con người. 

Trong thời gian diễn ra dịch bệnh nếu không ngại hãy dành chút thời gian để đọc một vài cuốn sách, nghe chút nhạc cổ điển, hoặc đi dạo ở ngoại ô, trong rừng hoặc trong thiên nhiên, gần gũi với thiên nhiên sẽ giúp tinh thần bạn dễ dàng lắng dịu lại. Thường xuyên chạy bộ, tập thể dục hoặc thiền định cũng là một cách tốt nhất để xoa dịu cảm xúc và giảm thiểu căng thẳng, cải biến tâm thái. Cách một người nhìn nhận vấn đề cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hệ miễn dịch. Tại sao dưới cùng một áp lực một số người hoàn toàn không bị ảnh hưởng, còn một số người thì gấp đến huyết áp tăng lên tức ngực, thậm chí lo âu, điều này có liên quan đến tâm thái nhìn nhận vấn đề.

Năm 2013, Tiến sĩ Stephen từ trung tâm nghiên cứu miễn dịch thần kinh California, tại Los Angeles cùng những người khác, phát biểu trên ‘Tạp chí kỷ yếu Viện hàn lâm khoa học quốc gia Hoa Kỳ’ rằng, những người suy nghĩ vấn đề với mục đích hưởng thụ bản thân còn được gọi là tâm lý khoái lạc, có hệ miễn dịch yếu hơn nhiều so với những người suy nghĩ vấn đề vì lợi ích của người khác còn được gọi là tâm lý vị tha.

Khi so sánh các chất kháng virus được tạo ra bởi cơ thể 2 kiểu người kể trên, người ta phát hiện những người có tâm lý khoái lạc thì khả năng sản xuất Interferon và kháng thể trong cơ thể bị giảm đi đáng kể, còn những người có tâm lý vị tha thì khả năng tạo ra Interferon và kháng thể trong cơ thể họ tăng lên trông thấy. 

Trước áp lực kinh tế, giáo dục,…các phương diện do dịch bệnh mang lại, mối quan hệ giữa con người với nhau càng trở nên hờ hững, mâu thuẫn xã hội cũng gia tăng, những điều này sẽ ảnh hưởng đến hệ miễn dịch của bản thân họ. Lúc này, bạn nên nhìn nhận vấn đề với thái độ vị tha, ví dụ khi người cao tuổi trong khu vực hoặc tại gia đình xuất hiện sức khỏe kém hãy đồng hành cùng họ, khi một đứa trẻ bị buộc phải học ở nhà do dịch bệnh, mất liên lạc với các bạn trong lớp và trở nên dễ xúc động, hãy thông cảm và hướng dẫn trẻ. 

Khi gặp phải những nhân viên y tế sơ xuất vì áp lực của dịch thì đừng chỉ trích họ, nếu có thể hãy cung cấp cho họ một chút ấm áp, những cách làm này không chỉ làm giảm sự lo lắng của người khác mà còn giúp ích cho hệ miễn dịch của chính họ. Ngoài ra còn phải có một chế độ ăn uống điều độ, ăn nhiều thức ăn nguyên chất, chú ý nghỉ ngơi, giải tỏa căng thẳng để hệ miễn dịch được di trì ở trạng thái khỏe mạnh và ổn định, có thể chống lại virus bất cứ lúc nào. Trong một thế giới hỗn loạn, nếu bạn có một cách sống lành mạnh, bạn sẽ thấy sức khỏe nhân đôi.