MÔN ĐỆ CHÚA GIÊSU VÀ SỰ KHÔN NGOAN CỦA THẬP GIÁ

Có những con đường chính chúng ta chọn lựa, và cũng có những con đường mà cuộc đời bất ngờ mở ra trước mắt chúng ta. Nhưng trong hành trình đức tin, chỉ có một con đường duy nhất dẫn đến sự sống vĩnh cửu: con đường thập giá. Trong Tin Mừng theo Thánh Luca, Chúa Giêsu đã không ngần ngại đặt ra những đòi hỏi quyết liệt cho những ai muốn theo Ngài: “Ai đến với tôi mà không dứt bỏ cha mẹ, vợ con, anh em, chị em, và cả mạng sống mình nữa, thì không thể làm môn đệ tôi được” (Lc 14: 26-27).

Lời mời gọi quyết liệt

Lời mời gọi này của Chúa Giêsu có thể khiến chúng ta băn khoăn, thậm chí là kinh sợ. Ngài không mời gọi chúng ta một cách dễ dãi, mà là một lời thách thức, một cuộc cách mạng tận căn. Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI đã từng nói: “Nếu chúng ta lắng nghe những gì Chúa đang nói với chúng ta, thì điều đó làm chúng ta sợ hãi. Chúng ta muốn phản đối: Lạy Chúa, Chúa đang nói gì vậy? Gia đình chẳng phải chính là điều trần thế cần sao? Chẳng phải chúng ta cần tình yêu cuộc sống, niềm vui sống sao? Và chẳng phải chúng ta cũng cần những người dốc sức vào những điều tốt đẹp của thế gian này và xây dựng trái đất để mọi người có thể chia sẻ những ân huệ của nó sao?” (Bài giảng tại Nhà thờ Thánh Têphanô, Vienna, 9 tháng 9 năm 2007). 

Thánh Augustinô phân biệt rõ ràng: “Bốn điều phải được yêu: thứ nhất là điều ở trên chúng ta, tức là Thiên Chúa; thứ hai là chính chúng ta; thứ ba là điều ở bên cạnh chúng ta, tức là người thân cận của chúng ta; thứ tư là điều ở dưới chúng ta, tức là chính cơ thể chúng ta” (De doctrina Christiana. I, 23). Dựa theo đó thánh Tôma Aquinô giải thích rằng: “Lý do để yêu thương người thân cận là Thiên Chúa, vì chúng ta phải yêu thương người thân cận của mình, để người thân cận được ở trong Thiên Chúa. Hành động yêu mến Thiên Chúa và hành động yêu mến người thân cận là cùng một bản chất. Và vì lý do này, đức ái không chỉ mở rộng đến tình yêu Thiên Chúa, mà còn đến tình yêu thương người lân cận” (Summa Theologica, II-II, q. 25, a. 11). Điều này cho thấy chúng ta không phải chối bỏ tình yêu dành cho gia đình, nhưng là phải đặt tình yêu Thiên Chúa lên trên tất cả. Đó là một sự từ bỏ, một sự đánh đổi để đón nhận một giá trị cao cả hơn.

Vác Thập giá là một biểu tượng buông bỏ mạnh mẽ. Đó không phải là chấp nhận những đau khổ một cách thụ động, mà là một sự chọn lựa chủ động để đồng hành cùng Chúa Kitô trên con đường cứu chuộc. Thập giá của chúng ta có thể là những bệnh tật, những mất mát, những thất bại, hay đơn giản chỉ là sự từ bỏ ý riêng để sống theo ý Chúa. Mỗi người có một thập giá riêng, và việc bỏ mình đó đòi hỏi một sự can đảm phi thường.

Bài Toán Của Đời Người

Để cụ thể hóa lời dạy của mình, Chúa Giêsu đã đưa ra hai dụ ngôn rất thực tế: người xây tháp và vị vua ra trận. “Quả thế, ai trong anh em muốn xây một cây tháp, mà trước tiên lại không ngồi xuống tính toán phí tổn, xem mình có đủ để hoàn thành không? Kẻo lỡ ra, đặt móng rồi mà không có khả năng làm xong, thì mọi người thấy vậy sẽ lên tiếng chê cười mà bảo: Anh ta đã khởi công xây, mà chẳng có sức làm cho xong việc” (Lc 14: 28-30).

Cuộc đời của chúng ta cũng giống như một công trình xây dựng. Nếu không tính toán kỹ lưỡng, không chuẩn bị tinh thần và ý chí, chúng ta sẽ dễ dàng bỏ cuộc giữa chừng. Trở thành môn đệ Chúa Kitô không phải là một quyết định nhất thời, mà là một cam kết trọn đời. Quyết định đó đòi hỏi một sự nhận thức rõ ràng về những gì chúng ta sẽ phải đối diện và từ bỏ. Thánh Gioan Thánh Giá nhấn mạnh rằng: “"Linh hồn nào còn bám víu vào bất cứ thứ gì, dù chỉ là một chút thôi, cũng sẽ không thể đạt tới sự kết hợp thiêng liêng với Thiên Chúa” (The Ascent of Mount Carmel - Lên Núi Cát Minh). 

Tương tự, dụ ngôn về vị vua ra trận cũng là một lời nhắc nhở sâu sắc. “Hoặc có vua nào đi giao chiến với một vua khác, mà trước tiên lại không ngồi xuống bàn tính xem mình có thể đem một vạn quân ra, đương đầu với đối phương dẫn hai vạn quân tiến đánh mình chăng?” (Lc 14: 31-32). Sống đức tin là một cuộc chiến không ngừng chống lại tội lỗi, thế gian và ma quỷ. Chúng ta không thể bước vào cuộc chiến đó một cách mù quáng. Chúng ta cần phải trang bị cho mình vũ khí của đức tin, của lời cầu nguyện, của các bí tích.

Đây không chỉ là những bài học về sự khôn ngoan thế gian, mà còn là lời mời gọi hướng đến sự khôn ngoan của Thiên Chúa. Chúng ta phải “tính toán” và “suy nghĩ” về cái giá của việc trở thành môn đệ. Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI nói: “Ai muốn giữ mạng sống mình cho riêng mình thì sẽ mất. Những lời Chúa Giêsu nói áp dụng cho tất cả mọi người…Chỉ bằng cách hiến thân, chúng ta mới nhận được sự sống. Tình yêu luôn đòi hỏi phải ra khỏi chính mình, phải từ bỏ chính mình…Chỉ có tình yêu của Thiên Chúa, Đấng đã đánh mất chính mình và hiến mình cho chúng ta, mới có thể giúp chúng ta trở nên tự do, buông bỏ và thực sự tìm thấy sự sống. Đây chính là những gì Chúa muốn nói với chúng ta qua những lời lẽ có vẻ cứng rắn” (đã dẫn trên). 

Chúng ta phải tin tưởng rằng chính Chúa là Đấng sẽ cung cấp sức mạnh và sự khôn ngoan cho chúng ta: “Trong trái tim chúng ta, trong trái tim mỗi người trong các bạn, hãy luôn có niềm xác tín hân hoan rằng Chúa luôn gần gũi, rằng Ngài không bỏ rơi chúng ta, rằng Ngài luôn ở bên chúng ta và rằng Ngài bao bọc chúng ta bằng tình yêu của Ngài” (ĐGH Bênêđíctô XVI, Buổi tiếp kiến chung cuối cùng, 27 tháng 2 năm 2013). 

Thế nhưng, sự buông bỏ của người môn đệ không phải là một hành động đi vào cô đơn hay mất mát, mà là mở ra cho một tình yêu lớn hơn. Tình yêu này được thể hiện rõ nét qua thư của Thánh Phaolô gửi cho Philêmon. Thánh Phaolô, “một người đã già và hơn nữa, một người đang bị tù vì Chúa Giêsu Kitô” đã không ngần ngại nài xin Philêmôn “hãy đón nhận” Ônêsimô “như người ruột thịt” dù Ônêsimô chỉ là một tên nô lệ đã bỏ trốn, người mà thánh nhân đã “sinh ra trong cảnh xiềng xích” (Plm 1: 9-10). Xã hội La Mã coi nô lệ là tài sản, nhưng Thánh Phaolô đã nhìn thấy ở Ônêsimô một người con, một người anh em trong Chúa, không còn là một tài sản, “không phải được lại một người nô lệ, nhưng thay vì một người nô lệ, thì được một người anh em rất thân mến” (Plm 1:11,12,16). Ngay cả đối với Philêmôn, thánh Phaolô cũng không dùng quyền tông đồ để ép buộc ông, mà ngài đã khéo léo dùng tình yêu và sự tôn trọng: “Nhưng tôi chẳng muốn làm gì mà không có sự chấp thuận của anh, kẻo việc nghĩa anh làm có vẻ miễn cưỡng, chứ không phải tự nguyện” (Plm 1:14). Đây chính là tinh thần của Tin Mừng: tình yêu không bao giờ ép buộc. Tình yêu mời gọi sự tự do, sự dấn thân tự nguyện.

Vác Thập giá nghĩa là từ bỏ những giá trị thế gian để sống cho tình yêu của Nước Trời. Đây là sự từ bỏ cái tôi cá nhân để sống cho người khác. Thánh Phaolô, bằng cách từ bỏ quyền lợi của mình để cầu xin cho một người nô lệ, đã tái lập mối tương quan bình đẳng trong Chúa Kitô: “cả về tình người cũng như về tình anh em trong Chúa” (Plm 1:16).

Đức Phanxicô đã nhiều lần nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của việc ra đi khỏi “vùng an toàn” của mình để đến với những người bị gạt ra lề xã hội. Ngài nói: “Đức tin là một cuộc hành hương, và chúng ta là những người lữ hành trên trái đất này…có nghĩa chấp nhận rủi ro phó thác bản thân cho ý muốn của Thiên Chúa, biết rằng ý muốn của Ngài là ý muốn của một Người Cha tốt lành, người chỉ mong muốn những điều tốt nhất cho con cái của mình...Tình yêu mà chúng ta nhận được từ Chúa chính là lý do cho tình yêu mà chúng ta phải trao tặng cho người khác” (Lời giới thiệu cho cuốn sách “Đức tin là một hành trình”, 06 tháng 11 năm 2024).

Sự Khôn Ngoan Đến Từ Trời

Làm thế nào để chúng ta có thể làm được tất cả những điều đó? Làm sao để chúng ta có thể từ bỏ tất cả để đi theo Chúa? Câu trả lời nằm trong sách Khôn Ngoan: “Những gì thuộc hạ giới, chúng con đã khó mà hình dung nổi, những điều vừa tầm tay, đã phải nhọc công mới khám phá được, thì những gì thuộc thượng giới, có ai dò thấu nổi hay chăng?” (Kn 9: 16). Sự khôn ngoan thật sự không đến từ sự nỗ lực của bản thân, nhưng là một ơn ban của Thiên Chúa: “Ý định của Chúa, nào ai biết được, nếu tự chốn cao vời, chính Ngài chẳng ban Đức Khôn Ngoan, chẳng gửi thần khí thánh?” (Kn 9: 17). Đây là một lời khẳng định mạnh mẽ về sự cần thiết của ơn Chúa Thánh Thần. Chính Ngài là Đấng soi sáng, hướng dẫn và ban sức mạnh cho chúng ta. Không phải chúng ta tự sức mình có thể vác thập giá, mà là chính Chúa Kitô vác nó cùng với chúng ta. Nhờ Thánh Thần của Ngài, chúng ta được ban sức mạnh để làm những việc mà tự sức mình không thể làm được: “Chính Chúa Thánh Thần làm cho chúng ta tái sinh từ những giới hạn, từ cái chết của chúng ta, bởi chúng ta có quá nhiều thứ hư nát nơi linh hồn, nơi đời sống chúng ta…Chúa Thánh Thần là nhân vật chính trong đời sống Kitô hữu. Chúa Thánh Thần ở cùng, đồng hành, biến đổi và chiến thắng cùng với chúng ta” (ĐGH Phanxicô, bài giảng tại nhà nguyện thánh Marta, 30/04/2019).

Vào những năm 1980, Sơ Helen Prejean, một nữ tu người Mỹ, bắt đầu làm công việc hướng dẫn tâm linh cho Patrick Sonnier, một tù nhân bị kết án tử hình. Hành trình này đã đưa Sơ vào thế giới của những người bị bỏ rơi và hệ thống tư pháp đầy rẫy bất công, thôi thúc Sơ đấu tranh cho phẩm giá con người, chống lại án tử hình.

Dù đối mặt với sự phản đối từ dư luận và người thân nạn nhân, Sơ vẫn cảm nhận được sự thúc đẩy mạnh mẽ của Chúa Thánh Thần. Vượt qua nỗi sợ hãi, Sơ làm chứng cho phẩm giá ngay cả của những kẻ bị ruồng bỏ. Cuốn sách nổi tiếng “Dead Man Walking - Người chết đang đi” của Sơ đã được chuyển thể thành phim, kịch, góp phần nâng cao nhận thức của công chúng về vấn đề này. ^[*] 

Vị nữ tu Helen cho thấy sự khôn ngoan của Thiên Chúa không phải để tránh né hiểm nguy, mà là can đảm đối diện với nó. Bằng cách để Chúa Thánh Thần hướng dẫn, vị nữ tu đã làm được những điều phi thường, vượt quá mọi giới hạn của con người, chấp nhận hy sinh bản thân vì tình yêu thương.

Buông bỏ không phải là mất mát mà là giải thoát. Vác thập giá không phải gánh nặng, mà là con đường dẫn đến vinh quang. Xin Chúa ban cho chúng con ơn Chúa Thánh Thần để chúng con nhận ra tình yêu của Chúa và bước theo Con Đường Thập Giá của Chúa Giêsu Kitô. 

^[*] https://en.wikipedia.org/wiki/Dead_Man_Walking