Thời Bắc Tống có tể tướng Khấu Chuẩn nổi tiếng với bài thơ ‘Lục hối minh’. Chỉ gồm 6 câu thơ ngắn ngủi, nhưng nó lại ẩn chứa hàm nghĩa thâm sâu, giúp người đời sớm giác ngộ trí huệ mà hối cải. Những đạo lý trong đó thật đáng để người ngày nay học hỏi.

Trí huệ của người xưa rất đáng để thế hệ sau học hỏi. (Tranh minh họa từ Internet)

Lục hối minh

Trong văn hóa truyền thống, quan lại là người trông nom đời sống cho nhân dân, cần phải là người đôn hậu. Người xưa cũng có cách nói, “nhìn ăn mặc khắc biết chức quan cao”, và dù bất kể quan cao thế nào thì vẫn “Trên đầu ba thước có thần linh”. Đạo làm quan thời bấy giờ là phải công tâm, lấy dân làm gốc, không thể vì tư lợi cá nhân, nóng giận vui buồn nhất thời mà bao che sai phạm, nhận hối lộ, xử oan, giết người vô lý, đến khi sự việc bại lộ thì hối tiếc cũng muộn màng.

“Giàu không cần kiệm, nghèo mới xót xa”

“Miệng ăn núi lở”. Không chú tâm cần kiệm, chỉ biết hưởng thụ lãng phí xa hoa thì người giàu có cũng nhanh chóng trở nên nghèo hèn. Từ nghèo khổ trở thành giàu sang thì rất thoải mái, nhưng người quen xa xỉ mà muốn cần kiệm thì khó lắm thay. Khi đã quá quen với những tháng ngày sung túc, tiền tiêu như nước, đụng phải khó khăn, chẳng những thiếu thốn từ vật chất đến tình cảm, mà trong tâm cũng khó có thể chấp nhận được. Lúc giàu trăm người nâng niu, nhà nhà tôn kính, nay lòng người thay đổi, nhân tình nguội lạnh, chợt nhớ lại những ngày tháng huy hoàng trước kia, hối hận thì cũng đã muộn rồi!

“Trẻ không hiếu học, già hối đã muộn”

Thời niên thiếu đầu óc còn nhạy bén, tinh lực dồi dào, dễ tiếp thụ cái mới, có thể gây dựng kiến thức cho cả một đời. Nhưng nếu lười biếng ham chơi, đến khi ‘tóc bạc trắng đầu’, thì vạn lượng vàng cũng không mua được tri thức. Rất nhiều thanh niên suy nghĩ tuổi trẻ là thời ăn chơi hưởng thụ, đến khi về già hối hận cũng không kịp. Thời gian tuổi trẻ rất đáng trân quý, trẻ không cố gắng, già sẽ bi thương.

“Thấy việc không học, cần không có, hối hận khôn nguôi”

Mỗi khi trải qua một chuyện, người ta sẽ khôn ngoan hơn, biết nhìn xa trông rộng, tích lũy thêm được kiến thức. Vì thế trong cuộc sống thực tiễn, hãy luôn giữ tinh thần ham học hỏi, gặp chuyện thì lưu tâm, không hiểu hãy thỉnh giáo các chuyên gia nhân sĩ, bất cứ lúc nào cũng có thể học. Tích lũy kinh nghiệm thực tế, sẽ giúp ta ngày càng thành thục. Con người chỉ có không học hỏi mới là già cỗi.

“Rượu vào cuồng ngôn, tỉnh hối muộn màng”

Rượu có thể làm ta mất lý tính. Bình thường không dám nói, say lại thích thẳng thừng; bình thường không dám làm, xỉn rồi thì cứ dũng mãnh tiến lên. Vì thế mà tai họa gây ra do say rượu là nhiều vô kể, khi tỉnh lại mới ngậm ngùi hối tiếc khôn thấu.

“An không điều dưỡng, đổ bệnh trách ai”

Người ta khi mắc bệnh thường suy nghĩ lại những chuyện đã qua, rồi hối hận vì đã làm việc và nghỉ ngơi không hợp lý. Tuy nhiên, chỉ tiếc là bệnh tình một khi đã chuyển biến tốt đẹp thì lại hành xử như xưa. Tính toán danh lợi, làm việc quá sức; ham mê tửu sắc vô độ, không biết tiết chế; thần hồn điên đảo, không lúc nào được yên tâm. 

Đến khi bị bệnh, chịu đựng không nổi lại hối hận. Nếu lúc khỏe mạnh mà biết suy nghĩ tới nỗi khổ của bệnh tật, giữ gìn tâm thái bình thản trước cuộc sống, thì những ham muốn quá độ, hưởng lạc sẽ đều tự nhiên giảm thiểu.