Truyện ngụ ngôn: Con kiến và chuồn chuồn

“Rẽ trái, rẽ trái, rẽ trái, rồi rẽ trái…”, trong chiếc khung gỗ có diện tích 1m2 là một anh Kiến đang vui vẻ bò tới bò lui. Lúc ấy Chuồn Chuồn bay ngang qua đó, thấy làm lạ bèn hỏi Kiến rằng: “Này anh bạn, anh đang làm gì đấy? Sao anh cứ bò hoài trong cái khung ấy nhỉ?”. 

“Gì cơ? Ra ngoài á?”, Kiến mở to mắt tỏ vẻ ngạc nhiên nói:“Lẽ nào ngoài cái khung này còn có chỗ để bò hay sao?”. 

Chuồn Chuồn nói: “Thế giới này rộng lớn lắm. Từ khi anh sinh ra cho tới khi chết đi, nếu anh cứ mãi bò theo một hướng thì cũng không đến được tới bờ bên kia của thế giới đâu. Mà anh biết không, ngoài kia còn có đại dương bao la, có bầu trời sao bất tận, cho dù có dùng hết cả đời này của tôi, tôi cũng không thể bay khỏi thế giới này”.

“Ha… ha… ha! Ông anh thật nực cười quá!“. Kiến không nhịn được nói rằng: “Chẳng lẽ tôi lại không hiểu thế giới này hay sao? Một kẻ đầy trí tuệ như tôi đây, một ngày tôi có thể bò được hàng trăm hàng nghìn lượt vòng quanh thế giới, sao anh lại có thể dùng hết cả đời cũng không bay đến bến bờ của thế giới được? Vậy thì đừng nói chi tới biển rộng hay là bầu trời sao!”.

Chuồn Chuồn nói: “Sao anh không thử bò ra mà tự mình chiêm nghiệm? Vượt qua khỏi cái khung chật hẹp ấy thì anh có thể nhìn thấy thế giới bên ngoài rồi. Lúc đó anh sẽ trải nghiệm được sự vô hạn là như thế nào, tự do là như thế nào”.

Kiến khinh khỉnh nói:

“Tự do ư? Vô hạn ư? Anh biết thứ gì gọi là tự do, gọi là vô hạn không? Trong thế giới này của tôi, mọi thứ đều tự do không gì sánh nổi. Tôi có thể bò tới bò lui, cũng có thể bò ngang bò dọc, tôi còn có thể bò thành bất cứ hình thù nào, dù là có quy tắc hay không có quy tắc.

Tôi đã đo được 4 góc của thế giới đều là 90 độ, diện tích của thế giới là 1m2. Tôi còn phát hiện rằng thế giới là do bùn đất và đá dăm cấu thành, tận cùng của thế giới là một bức tường làm bằng gỗ cao lớn và kiên cố. Còn anh, người anh em, anh thì biết gì về thế giới nào???”

Chuồn Chuồn thở dài: “Thế giới của anh thực ra chỉ là một nhà tù. Tôi chỉ cho anh tri thức thực sự, vậy mà anh lại dùng những thứ trong cái khung hạn hẹp của mình mà đo lường!”. Chuồn Chuồn nói xong bèn bay đi.

Câu chuyện trên muốn nói với chúng ta rằng, nếu cứ ôm giữ mãi những kiến giải hạn hẹp, người ta sẽ khó mở lòng để đón nhận tri thức mới. Kiến thức của con người quá nhỏ nhoi hữu hạn, trong khi chân lý vũ trụ lại rộng lớn vô cùng. Một chút kiến thức bản thân tích luỹ được, suy cho cùng, vẫn chỉ là mảnh ghép nông cạn trong biển trời bao la của chân lý mà thôi.