Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đảo ngược phán quyết Roe v. Wade

Thứ ba - 28/06/2022 10:39

Theo tin của John Burger trên tạp chí Aleteia, năm trong số chín thẩm phán bỏ phiếu để trả lại vấn đề phá thai cho diễn trình lập pháp của tiểu bang, nơi mà nó đã hiện hữu cho đến gần 50 năm trước. Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã bác bỏ cơ cấu pháp lý liên quan đến phá thai vốn là nguồn gốc của sự chia rẽ sâu sắc trong giới chính trị Mỹ trong gần nửa thế kỷ qua.

Sáu trong số chín thẩm phán, bao gồm cả Chánh án John G. Roberts, đã bỏ phiếu ủng hộ Đạo luật Gestational Age Act (thai kỳ) của Mississippi, cấm phá thai sau khi thai nhi được 15 tuần - sớm hơn nhiều so với mốc 23-28 tuần đã được đặt ra bởi hai tiền lệ về luật phá thai lớn: quyết định năm 1973 trong vụ Roe v. Wade, và vụ án năm 1986 khẳng định Roe, Planned Parenthood of Southeastern Pennsylvania v. Casey.

Cả Roe lẫn Casey, trong ý kiến đa số do Thẩm phán Samuel A. Alito Jr. soạn thảo, đều bị tòa bác bỏ.

Tòa nói, "Chúng tôi cho rằng Roe và Casey phải bị đảo ngược. Hiến pháp không đề cập đến việc phá thai và không có quyền nào như vậy được bảo vệ một cách hoàn toàn bởi bất cứ điều khoản hiến pháp nào, kể cả điều khoản mà những người bảo vệ Roe và Casey hiện nay chủ yếu dựa vào - Điều khoản về Diễn trình Phải có của Tu chính án Thứ mười bốn.”

Trong một ý kiến đồng tình, Thẩm phán Clarence Thomas gọi Roe và Casey là “hai trong số các phán quyết về bản chất diễn trình phải có ‘nổi tiếng là không chính xác nhất’ của Tòa án này” phát sinh “sau hơn 63 triệu ca phá thai đã được thực hiện”.

Tuy nhiên, Chánh án Roberts, trong một ý kiến riêng, nói rằng ông sẽ không đi xa bằng việc đảo ngược Roe và Casey.

Roberts viết: “Tôi sẽ theo một tiến trình chừng mực hơn. Tôi đồng ý với Tòa án rằng ranh giới có thể sống sót được [viability] do Roe và Casey thiết lập nên bị loại bỏ dưới sự phân tích tiền lệ một cách thẳng thắn. Ranh giới đó không bao giờ có ý nghĩa. Các tiền lệ về phá thai của chúng ta mô tả quyền đang được đề cập như quyền của phụ nữ được lựa chọn chấm dứt thai kỳ của mình. Do đó, quyền đó nên mở rộng đủ để bảo đảm cơ hội hợp lý để lựa chọn, nhưng không cần mở rộng thêm nữa - chắc chắn không phải là đến tận lúc thai nhi có thể sống sót được. Luật của Mississippi cho phép một người phụ nữ sau ba tháng được phá thai, vượt xa thời điểm mà việc phát hiện mang thai được coi là 'muộn'. (thai kỳ có thể phát hiện được và thường được phát hiện khi thai kỳ được sáu tuần). Tôi không thấy cơ sở nào để nghi vấn tính thỏa đáng của cơ hội đó. … Chắc chắn chúng ta nên tuân thủ chặt chẽ các nguyên tắc hạn chế pháp lý ở đây, khi con đường rộng hơn mà Tòa án lựa chọn bao hàm việc bác bỏ quyền hiến định mà chúng ta không những đã công nhận trước đây mà còn khẳng định lại một cách rõ ràng việc áp dụng học thuyết về tiền lệ. Ý kiến của Tòa án là có suy tư và thấu đáo, nhưng những đức tính này không thể bù đắp được sự kiện này là phán quyết đầy kịch tính và gây hậu quả của tòa là điều không cần thiết để quyết định vụ án có trước chúng ta. "

Nhưng theo ý kiến đa số, tòa cho rằng "cuộc xét duyệt dựa trên cơ sở hợp lý" - nhằm xác định xem một luật có "liên quan hợp lý" đến lợi ích "hợp pháp" của chính phủ hay không - sẽ là tiêu chuẩn để đánh giá các quy định về phá thai của tiểu bang khi chúng chịu các thách thức hiến định.

Tòa nói rằng, “Một luật quy định về phá thai, giống như các luật khác về sức khỏe và phúc lợi, có quyền giả định mạnh về tính hiệu lực. Nó phải được duy trì nếu có cơ sở hợp lý mà cơ quan lập pháp có thể nghĩ rằng nó sẽ phục vụ lợi ích hợp pháp của nhà nước."

Những lợi ích đó bao gồm việc “tôn trọng và bảo tồn cuộc sống trước khi sinh ở tất cả các giai đoạn phát triển; bảo vệ sức khỏe và an toàn của bà mẹ; loại bỏ các thủ tục y tế đặc biệt khủng khiếp hoặc man rợ; duy trì sự liêm chính của nghề y; giảm nhẹ cơn đau của thai nhi; và ngăn ngừa sự phân biệt đối xử vì lý do chủng tộc, giới tính hoặc khuyết tật.”

Phán quyết ngày 24 tháng 6, một phán quyết được mong đợi nhất từ Tối cao Pháp viện trong nhiều năm, theo sau các tranh luận miệng ngày 1 tháng 12 và một năm hoạt động đầy ấn tượng ở cấp tiểu bang. Nhiều tiểu bang, dường như được khuyến khích bởi đa số bảo thủ ở tòa án sau khi Tổng thống Donald Trump bổ nhiệm ba thẩm phán mới, đã thông qua luật phá thai rõ ràng không vượt qua quy định hợp hiến với các tiền lệ Roe và Casey. Tòa án cấp cao cũng vào cuộc để cố gắng giải quyết tranh chấp về việc hạn chế phá thai của Texas, giống như các tiểu bang khác, cấm hủy thai khi phát hiện được nhịp tim của thai nhi (khi thai nhi được khoảng sáu tuần), nhưng cũng bao gồm một điều khoản cho phép công dân bình thường khởi kiện bác sĩ đã thực hiện phá thai.

Đa số ý kiến, trong đó Roberts, Thomas, Amy Coney Barrett, Brett M. Kavanaugh, và Neil M. Gorsuch đồng tình – hơi khác so với bản thảo mà Alito đã phổ biến giữa các đồng nghiệp của ông vào đầu tháng Hai và bị rò rỉ cho báo chí vào đầu tháng Năm. Theo Chánh án Roberts, vụ rò rỉ, một sự vi phạm và bất thường nghiêm trọng đối với quy định của tòa án, đang được điều tra. Không có thông báo nào được công bố về bất cứ phát hiện nào trong cuộc điều tra này. Nhiều nhà quan sát suy đoán rằng kẻ rò rỉ hoặc những kẻ rò rỉ hy vọng bằng cách nào đó việc này có thể gây ra sự tức giận đến mức một số thẩm phán bảo thủ có thể thay đổi ý định về việc lật ngược Roe.

Mặc dù chiến thuật đó không thành công, nhưng nó đã có tác động phụ: phá hoại từ một số cá nhân cực đoan ủng hộ việc phá thai hoặc các trung tâm và giáo hội phò sinh, một âm mưu ám sát chống lại một trong những thẩm phán bảo thủ và mối đe dọa của "Ngày Phẫn nộ” (Days of Rage) nếu Roe bị đảo ngược.

Tuy nhiên, cộng đồng phò sinh bày tỏ lòng biết ơn khi một bước - từng được cho là gần như không thể đạt được - đã được thực hiện. Nhưng họ nhìn nhận rằng đây mới chỉ là - một bước - và không phải là việc kết thúc phá thai. Phán quyết Dobbs không tự động hủy bỏ quyền phá thai ở Hoa Kỳ. Nó cho phép các tiểu bang làm như vậy, nhưng nhiều tiểu bang không làm. Trên thực tế, một số cơ quan lập pháp tiểu bang đã thông qua luật tăng cường tính hợp pháp của việc phá thai và thậm chí mở rộng nó.

Nhưng trong khoảng thời gian trước phán quyết của tuần này, nhiều tiểu bang đã lựa chọn bảo vệ quyền của những đứa trẻ chưa chào đời trước đây dễ bị phá thai. Luật của Mississippi tự do hơn luật của Texas và các tiểu bang khác đã thông qua các dự luật về nhịp tim của thai nhi. Một số tiểu bang thậm chí còn bỏ phiếu cấm phá thai ngay từ khi thụ thai.

Jeanne Mancini, chủ tịch của Diễn hành Phò Sự sống (March for Life), cho biết: “Hôm nay, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã đưa ra một trong những phán quyết đáng vinh dự nhất của họ trong nhiều thập niên, đồng thời sửa chữa một trong những kỷ nguyên đen tối nhất trong lịch sử quốc gia của chúng ta. Năm 1973, phán quyết của Tối cao Pháp viện trong vụ Roe v. Wade đã loại bỏ các luật của tiểu bang bảo vệ sự sống dựa trên lý luận thiếu sót rằng bất cứ luật nào hạn chế quyền tiếp cận phá thai trước khi đứa trẻ chưa sinh ‘có khả năng sống sót’ đều vi hiến. … Tất cả điều này hiện đang thay đổi.”

Tổ chức Hoa kỳ Thống nhất Phò sinh (American United for Life) tuyên bố, “Với quyết định hôm nay, Tối cao Pháp viện đã sửa chữa những sai lầm lịch sử của mình đối với Roe, Casey và luật pháp sau đó, đồng thời tạo điều kiện cho các nhà lập pháp Mỹ một lần nữa duy trì quyền sống của con người”.

Theo một tuyên bố của Đức Tổng Giám Mục José H. Gomez của Los Angeles, chủ tịch Hội đồng Giám mục Công Giáo Hoa Kỳ và Tổng Giám mục William E. Lori của Baltimore, chủ tịch Ủy ban về các hoạt động phò sinh của Hội đồng Giám mục Công Giáo Hoa Kỳ, “Đây là một ngày lịch sử trong cuộc đời của đất nước chúng ta, một ngày khiến chúng ta suy nghĩ, cảm xúc và cầu nguyện. Trong gần 50 năm, nước Mỹ đã thực thi một luật bất công cho phép một số người quyết định liệu những người khác có thể sống hay chết; Chính sách này đã dẫn đến cái chết của hàng chục triệu trẻ sơ sinh, những thế hệ bị từ chối quyền được sinh ra".

Các giám mục nói: “Hôm nay chúng ta tạ ơn Chúa vì Tòa án đã đảo ngược phán quyết này. Chúng ta cầu nguyện để các viên chức dân cử của chúng ta bây giờ ban hành các luật lệ và chính sách thúc đẩy và bảo vệ những người dễ bị tổn thương nhất trong chúng ta".

Các Đức Tổng Giám Mục Gomez và Lori nói tiếp, “Bây giờ là lúc bắt đầu công việc xây dựng một nước Mỹ hậu Roe. Đó là thời gian để chữa lành vết thương và sửa chữa những chia rẽ xã hội; đó là thời gian để suy tư theo lý lẽ và đối thoại dân sự, đồng thời cùng nhau xây dựng một xã hội và nền kinh tế hỗ trợ hôn nhân và gia đình, và trong đó mọi phụ nữ đều có sự hỗ trợ và nguồn lực cần thiết để đưa con mình đến với thế giới này trong tình yêu thương."

"Quyền tư pháp thô"

Trong ý kiến của mình, Alito đã dẫn lời cựu Thẩm phán Tối cao Pháp viện Byron White từ ý kiến bất đồng của ông trong phán quyết Roe năm 1973, gọi đó là “việc thực thi quyền tư pháp thô”. Alito nói, Roe đã “châm ngòi cho một cuộc tranh cãi quốc gia đã làm ô nhiễm nền văn hóa chính trị của chúng ta trong nửa thế kỷ qua”.

Ngay cả phán quyết Casey, ủng hộ Roe trên cơ sở tiền lệ (stare decisis), "đã loại bỏ kế hoạch ba tháng của Roe," Alito nói như thế khi đề cập đến đòi hỏi của Roe rằng được phép phá thai trong hai quý đầu của thai kỳ, khi một bào thai được cho là chưa có thể tự sống sót ngoài bụng mẹ. Ông nói, Casey "đã thay thế một quy tắc mới có nguồn gốc không chắc chắn, theo đó các tiểu bang bị cấm áp dụng bất cứ quy định nào đặt "gánh nặng quá mức" lên quyền phá thai của một phụ nữ."

Alito viết cho ý kiến đa số, “Chúng ta cho rằng Roe và Casey phải bị đảo ngược. Hiến pháp không đề cập đến việc phá thai và không có quyền nào như vậy được bảo vệ một cách mặc nhiên bởi bất cứ điều khoản hiến pháp nào, kể cả điều khoản mà những người bảo vệ Roe và Casey hiện đang dựa vào - Điều khoản về Diễn trình Phải có của Tu chính án Thứ mười bốn. Điều khoản đó đã được duy trì để bảo đảm một số quyền không được đề cập trong Hiến pháp, nhưng bất cứ quyền nào như vậy phải 'bắt rễ sâu trong lịch sử và truyền thống của Quốc gia này' và 'mặc nhiên trong khái niệm tự do có trật tự, "Alito viết như thế trong khi trích dẫn Washington v. Glucksberg liên quan đến việc tự tử được bác sĩ hỗ trợ. “Quyền phá thai không thuộc loại này. Cho đến cuối thế kỷ 20, quyền như vậy hoàn toàn không được biết đến trong luật pháp Hoa Kỳ. Thật vậy, khi Tu chính án thứ mười bốn được thông qua, 3/4 Hoa Kỳ đã coi việc phá thai là một tội ác ở tất cả các giai đoạn của thai kỳ”.

Ông nói, phá thai về cơ bản khác với các quyền khác mà tòa án đã công nhận như bảo vệ tự do, bởi vì phá thai phá hủy điều mà Roe và Casey gọi là “sự sống của thai nhi”.

Tiền lệ

Rất nhiều tranh luận bằng miệng trong vụ Dobbs tập chú vào phán quyết tiền lệ - nguyên tắc qua đó các thẩm phán bị ràng buộc vào tiền lệ (do cụm từ tiếng Latinh có nghĩa là “đứng trong-những-điều-đã-được phán quyết”). Trong khi một số người cho rằng đó là lý do chính đáng để ủng hộ Roe và Casey, Alito viết rằng “điều đó không bắt buộc phải tuân thủ lâu dài hành vi lạm dụng quyền tư pháp của Roe”.

Alito viết, “Roe đã sai lầm nghiêm trọng ngay từ đầu. Lý luận của nó đặc biệt yếu, và phán quyết đã gây ra những hậu quả tai hại”.

Ông viết thêm: “Đã đến lúc phải lưu ý đến Hiến pháp và trả lại vấn đề phá thai cho các đại biểu dân cử của nhân dân”.

Mặc dù tiền lệ là quan trọng - bảo vệ lợi ích của những người thực hiện hành động dựa trên quyết định trước đó của tòa án, góp phần vào tính toàn vẹn thực tế và được nhận thức của diễn trình pháp lý, v.v. - thực tế có khá nhiều tiền lệ đã bị bỏ qua vì chúng đã bị phán quyết sai lầm, vụ tai tiếng nhất là vụ Plessy v. Ferguson, vụ án thế kỷ 19 đề cao tính hợp hiến của phân biệt chủng tộc dựa trên cơ sở học thuyết “tách biệt nhưng bình đẳng”.

Ý kiến nói rằng trong Dobbs, “5 yếu tố có ý nghĩa quyết định đến việc đảo ngược Roe và Casey: bản chất sai của chúng, phẩm chất lý luận của chúng, 'khả năng thực thi' của các quy tắc mà chúng áp đặt lên đất nước, tác động phá hủy của chúng đối với những lĩnh vực khác của luật pháp, và thiếu sự đáng tin cậy cụ thể."

Tòa cho biết, Roe đã tìm thấy một cách sai lầm quyền phá thai trong Hiến pháp dựa trên quyền riêng tư viển vông. Và Casey đã ủng hộ nó dựa trên sự bảo đảm quyền tự do của Tu chính án thứ mười bốn. Tòa khẳng định những gì Byron White đã kết luận trong bất đồng ý kiến của ông đối với Roe - rằng quyền được cho là phá thai không hề "bắt nguồn sâu xa" trong lịch sử hoặc truyền thống của Hoa Kỳ, vì, trước Roe, hầu hết các tiểu bang đã đặt nó ngoài vòng pháp luật - hoặc ít nhất là hạn chế nó một cách nghiêm ngặt.

Roe đã xây dựng một bộ quy tắc quy định việc phá thai theo tam cá nguyệt. Ý kiến cho biết, “Tòa ít cố gắng trong việc giải thích làm thế nào những quy tắc này có thể được suy luận từ bất cứ nguồn nào trên đó các phán quyết hợp hiến thường dựa vào”

Casey ủng hộ Roe bằng cách viện dẫn các trường hợp khác liên quan đến tầm quan trọng của quyền tự chủ cá nhân (chẳng hạn như quyền kết hôn với những người thuộc chủng tộc khác), tòa án cho biết như thế, đồng thời cho biết thêm rằng trong các tranh luận bằng miệng ngày 1 tháng 12, Tổng luật sư Hoa Kỳ và Trung tâm Quyền sinh sản được trích dẫn như nhau các trường hợp hậu Casey như phán quyết Obergefell cho phép hôn nhân đồng tính. Nhưng tòa cho biết, phá thai thì khác, không có trường hợp nào khác được trích dẫn liên quan đến việc lấy đi mạng sống của một con người.

Ý kiến này nhắm vào khái niệm khả năng sống sót ngoài bụng mẹ, điểm mà tại đó Roe cho biết các quốc gia có thể cấm phá thai.

Y kiến đặt câu hỏi, "Định nghĩa về một bào thai ‘có thể sống sót’ là một bào thai có khả năng sống sót bên ngoài tử cung, nhưng tại sao điểm này lại là điểm tại đó quyền lợi của Nhà nước trở nên có tính bó buộc. Như Roe vốn chủ trương, nếu lợi ích của Nhà nước trong việc bảo vệ sự sống trước khi sinh là điều bó buộc ‘sau khả năng sống sót’, thì tại sao mối quan tâm đó không bó buộc như nhau trước khả năng sống sót? Roe không nói gì, và không có lời giải thích nào rõ ràng. "

Tòa cho biết khả năng sống sót một phần phụ thuộc vào các yếu tố như tiến bộ y tế và chất lượng chăm sóc dành cho phụ nữ ở bệnh viện thành phố lớn chứ không phải cơ sở y tế nông thôn. Ý kiến thắc mắc, “Nếu khả năng sống sót được dùng để đánh dấu đường ranh có ý nghĩa đạo đức phổ quát, thì có thể nào một bào thai sống sót được ở một thành phố lớn của Hoa Kỳ có một tư thế đạo đức ưu tuyển hơn mà một thai nhi giống hệt như thế ở một vùng sâu vùng xa của một đất nước nghèo không được hưởng?”

Casey đã thay thế kế hoạch tam cá nguyệt của Roe bằng một trắc nghiệm “gánh nặng không đáng có”. Trường Luật Cornell giải thích rằng một gánh nặng không đáng có nảy sinh “nếu mục đích hoặc hiệu quả của việc tiểu bang hạn chế việc phá thai đã đặt ra một trở ngại đáng kể lên một người đang tìm cách phá một thai nhi không thể sống sót.” Tuy nhiên, ý kiến Dobbs cho biết, “cơ sở của trắc nghiệm này tối nghĩa. … Trắc nghiệm này đầy những mơ hồ và khó áp dụng”.

Tòa kết luận, "Hiến pháp không cấm công dân của mỗi tiểu bang quy định hoặc cấm phá thai. Roe và Casey đã loại bỏ quyền đó. Bây giờ chúng tôi đảo ngược các phán quyết đó và trả lại quyền đó cho người dân và các đại diện được bầu của họ”.

Bản tin này đã được cập nhật

Nguồn tin: Đức Trần