HÃY LẮNG NGHE THẬT CẨN THẬN CÁCH MỘT NGƯỜI NÓI VỀ NGƯỜI KHÁC

Thứ tư - 19/11/2025 03:25

Trong vô vàn những mối quan hệ ràng buộc và đan xen của đời sống xã hội, niềm tin là viên gạch nền tảng quý giá và mong manh nhất. Chúng ta luôn tìm kiếm những người đáng tin cậy để sẻ chia tâm tư, để giao phó công việc, và để cùng nhau xây dựng những giá trị chung. Thế nhưng, làm sao để nhận diện được một nhân cách chân thật giữa đám đông, một người mà lời nói của họ không bị lớp vỏ bọc xã giao che khuất? Câu trả lời nằm ở một quy tắc giản đơn mà hầu như ai cũng từng trải qua: Hãy lắng nghe thật cẩn thận cách mà một người nói về người khác trước mặt bạn. Vì đó là cách mà họ sẽ nói về bạn trước mặt người khác.
Đây không chỉ là một lời cảnh báo mang tính thực dụng, mà còn là một quy luật bất biến soi rọi vào tận cùng bản chất con người. Khi một người thoải mái buông lời phán xét, chỉ trích, hay thậm chí là bịa đặt về người vắng mặt, họ đang vô tình vén bức màn che tâm hồn mình. Bản chất của họ không nằm ở những lời lẽ hoa mỹ dành cho bạn, mà nằm ở thái độ vô tư lự khi đối xử với những người không hiện diện. Hành vi "nói xấu sau lưng" là một thói quen, một phản xạ tâm lý, chứ không phải là một hành động đơn lẻ. Một khi thói quen đó đã hình thành, nó sẽ được áp dụng cho mọi đối tượng, không loại trừ ai, kể cả người mà họ đang tỏ ra thân thiết và tin tưởng nhất lúc này.
Sự thiếu vắng lòng tôn trọng căn bản đối với người khác là dấu hiệu đầu tiên phải lưu tâm. Người tôn trọng chính mình và người khác sẽ không bao giờ cảm thấy thoải mái khi dùng những câu chuyện cá nhân, những khuyết điểm hay lỗi lầm của người vắng mặt để làm đề tài giải trí hoặc xây dựng vị thế cho bản thân. Họ hiểu rằng, mỗi lời nói mang tính hủy hoại được thốt ra đều làm tổn thương cả người nghe lẫn chính người nói, bởi nó tố cáo một tâm hồn nhỏ nhen, thiếu đi sự bao dung và lòng trắc ẩn. Người hay đâm chọt, phê bình tiêu cực về người thứ ba thường làm điều đó vì một nhu cầu nội tại: đó là nhu cầu cảm thấy mình cao hơn, giỏi hơn, hay trong sạch hơn người khác. Họ dùng sự hạ thấp người vắng mặt như một chiếc bệ để nâng cao hình ảnh của chính mình trong mắt người đối diện. Và nếu hôm nay bạn đang ở vị trí người đối diện được "chia sẻ" những điều đó, thì ngày mai, khi bạn vắng mặt, chiếc bệ đó sẽ được xây dựng trên chính câu chuyện và uy tín của bạn.
Việc lắng nghe cẩn thận không chỉ giúp ta đánh giá nhân cách, mà còn giúp ta nhận diện được sự thiếu trung thực trong giao tiếp. Người có thể dễ dàng bóp méo sự thật, thêm thắt tình tiết, hoặc phóng đại lỗi lầm của đồng nghiệp, bạn bè, hay người thân cũ, là người không có ranh giới đạo đức rõ ràng giữa điều nên nói và điều không nên nói. Họ coi trọng hiệu quả của câu chuyện hơn tính chân thật của nó. Lời nói trở thành một công cụ chiến lược để họ kiểm soát dư luận, thao túng cảm xúc, hoặc gây chia rẽ. Nếu họ có thể nói dối, nói quá về một người không ở đó, thì họ cũng sẽ sẵn sàng nói dối, nói quá về bạn hoặc về một tình huống liên quan đến bạn khi cần thiết để bảo vệ lợi ích cá nhân.
Hơn nữa, hành vi này phản ánh một thiếu sót nghiêm trọng về sự trưởng thành và tinh thần trách nhiệm. Người có nhân cách lớn sẽ chọn cách đối diện trực tiếp với vấn đề, thay vì lén lút bàn tán. Nếu họ có một bất đồng hay một lời phàn nàn chính đáng về ai đó, họ sẽ tìm cách giải quyết thẳng thắn, hoặc ít nhất là giữ im lặng tôn trọng nếu việc giải quyết không khả thi. Việc đưa chuyện từ người này sang người kia, và sau đó mong muốn người nghe giữ bí mật, là một cách trốn tránh trách nhiệm và đẩy gánh nặng tâm lý cho người khác. Người như vậy sẽ không bao giờ là một đối tác vững chắc trong bất kỳ mối quan hệ lâu dài nào, bởi lẽ họ thiếu đi sự can đảm để bảo vệ lẽ phải và sự chân thành để đối diện với sự thật.
Khi bạn ngồi lắng nghe một tràng dài những lời thầm thì, gièm pha, hay những câu chuyện phiếm độc địa về người khác, hãy nhớ rằng bạn đang được chứng kiến một bài học trực quan về sự phản bội tiềm ẩn. Cái tai bạn đang nghe hôm nay chính là cái tai sẽ lắng nghe những lời tương tự về bạn vào ngày mai. Cái lưỡi đang nhả ra những lời cay độc đó sẽ không ngần ngại thốt ra những điều tương tự khi bạn không còn trong tầm mắt. Sức mạnh của lời nói không chỉ nằm ở nội dung, mà còn ở tần suất và thái độ khi nói. Sự thường xuyên bàn tán, kèm theo ánh mắt sắc lạnh và giọng điệu hả hê, chính là bằng chứng tố cáo một nhân cách hẹp hòi và một tâm hồn dễ bị xao động bởi ghen ghét, đố kỵ.
Trong xã hội ngày càng phức tạp và đa chiều này, việc chọn bạn đồng hành, đối tác kinh doanh, hay người bạn đời là một quyết định sinh tử. Chúng ta không thể chỉ dựa vào vẻ ngoài hào nhoáng, vị trí xã hội hay những lời khen ngợi dành cho ta. Tiêu chí đánh giá phải sâu sắc hơn, phải chạm đến những hành vi diễn ra trong bóng tối, trong những khoảnh khắc mà họ nghĩ rằng hành động của mình không bị soi xét. Chính trong những khoảnh khắc họ vô tư "tám chuyện" về người khác, chúng ta mới thấy rõ được lòng trung thành, sự kiên định trong các nguyên tắc đạo đức, và khả năng giữ lời hứa của họ. Người không giữ được bí mật hay không bảo vệ được danh dự của người vắng mặt, chắc chắn sẽ không bảo vệ được danh dự của bạn.
Vì vậy, hãy lắng nghe như một nhà nghiên cứu, một nhà tâm lý học. Hãy phân tích không chỉ nội dung câu chuyện, mà còn cả động cơ, thái độ, và cảm xúc của người kể. Nếu họ kể bằng giọng điệu hằn học, giận dữ, đó là dấu hiệu của một tâm hồn đang mang nặng nỗi oán hận. Nếu họ kể bằng sự thích thú, hả hê, đó là dấu hiệu của một nhân cách thích thú trên nỗi đau của người khác. Những thái độ tiêu cực này, sớm muộn gì cũng sẽ quay ngược lại và tìm đến bạn. Việc ta cần làm không phải là phán xét hay trách cứ người nói, mà là ghi nhận và tạo ranh giới một cách khôn ngoan. Khi ta nhận ra một người thường xuyên xây dựng mối quan hệ trên nền tảng phá hoại mối quan hệ khác, ta biết rằng đã đến lúc phải cẩn thận và giữ khoảng cách cần thiết để bảo vệ sự bình yên và danh tiếng của chính mình. Sự cẩn trọng này không phải là đa nghi hay khắt khe, mà là sự tự bảo vệ chính đáng dựa trên kinh nghiệm và quy luật luân hồi của lời nói.

Nguồn tin: Lm. Anmai, CSsR