CÀNG TRƯỞNG THÀNH, CÀNG HIỂU: IM LẶNG CŨNG LÀ MỘT DẠNG KHÔN NGOAN

Thứ tư - 19/11/2025 03:13

Ngày xưa, ta thường nghĩ rằng nói ra mọi điều, giãi bày mọi cảm xúc, thậm chí là lên tiếng phản bác một cách quyết liệt, là cách thể hiện bản thân, là minh chứng cho sự mạnh mẽ và trung thực. Ta tin vào quyền lực của lời nói, tin rằng chỉ cần cất lên lời, mọi hiểu lầm sẽ tan biến, mọi bất công sẽ được giải quyết, và ta sẽ chiến thắng trong mọi cuộc tranh luận để giành lấy sự đồng cảm từ người khác. Tiếng nói là lá cờ khẳng định sự tồn tại và giá trị của ta trong vũ trụ ồn ào này.
Ta đã từng mê mải với việc phơi bày nội tâm, coi sự minh bạch tuyệt đối là đức tính cao quý nhất. Ta kể lể những tổn thương, phân trần những nỗi oan khuất, và ra sức giải thích động cơ của mình, chỉ để mong cầu một điều giản dị: được hiểu. Trong ánh mắt non nớt của tuổi trẻ, việc giữ lại bất cứ điều gì cũng đồng nghĩa với sự che giấu, sự yếu đuối, hay thậm chí là sự dối trá. Thế giới quanh ta phải biết ta đang nghĩ gì, cảm thấy gì, và muốn gì.
Rồi lớn lên, va vấp đủ nhiều, trải nghiệm đủ sâu, ta mới giật mình nhận ra rằng không phải mọi điều nói ra đều cần thiết, và càng đau đớn hơn, không phải mọi người nghe ta đều đáng tin, hoặc đáng để ta lãng phí hơi sức. Cuộc đời không phải là một phiên tòa công bằng, nơi lời nói của ta luôn là bằng chứng tối hậu. Ta học được bài học cay đắng: lời nói, đôi khi, là công cụ để người khác lợi dụng sự yếu mềm của ta, là cơ hội để họ tìm ra sơ hở mà đánh vào.
Im lặng, khi ấy, không còn là dấu hiệu của nhút nhát hay yếu đuối, mà là chiếc khiên bảo vệ bản thân ta khỏi sự phán xét vô nghĩa và sự xâm phạm vô lối. Đó là cách ta chọn lựa không lãng phí năng lượng quý báu vào những cuộc tranh cãi không hồi kết, vào việc cố gắng thay đổi những trái tim đã đóng băng, hay vào việc giải thích cho những tâm trí đã cố chấp không muốn hiểu. Im lặng là sự nhẫn nại để quan sát và thấu hiểu, một hành động chủ động hơn bất cứ lời lẽ nào.
Có những chuyện, nói ra chỉ khiến mối quan hệ thêm rối rắm, như việc gỡ một sợi dây đã thắt nút quá chặt. Mỗi lời giải thích chỉ càng làm nút thắt thêm bùng nhùng, khiến cả hai bên đều kiệt sức và mất niềm tin. Sự im lặng, trong trường hợp này, là một khoảng lặng cần thiết để bụi lắng xuống, để cảm xúc được xoa dịu, và để lý trí có cơ hội quay trở về làm chủ. Nó là sự tôn trọng ranh giới, cả của ta và của người đối diện, công nhận rằng không phải mọi vấn đề đều cần phải được mổ xẻ ngay lập tức.
Có những cảm xúc, bộc lộ chỉ làm ta tổn thương thêm, đặc biệt là khi ta đặt niềm tin vào sai người. Chia sẻ nỗi đau cần sự an toàn, và khi sự an toàn đó không được đảm bảo, sự im lặng trở thành một ngôi nhà trú ẩn. Ta giữ lại sự yếu đuối của mình, không phải vì sợ hãi, mà vì biết rằng không phải ai cũng đủ nhân từ để giữ gìn sự mong manh đó. Đó là sự tự chăm sóc, là lòng tự trọng được bảo vệ trước những ánh nhìn tò mò, hời hợt hoặc tệ hơn là hả hê.
Và có những người, tranh cãi chỉ làm họ thêm chắc chắn về quan điểm của mình mà không bao giờ hiểu được ta. Họ không tìm kiếm sự thật, họ tìm kiếm sự xác nhận. Dùng lời nói để đối đầu với sự cố chấp chỉ là dập lửa bằng dầu. Khôn ngoan là biết rút lui, biết chấp nhận rằng một số người đã tự xây nên những bức tường vững chãi trong tâm trí mình, và chỉ có họ mới có chìa khóa mở ra. Im lặng là cách ta vô hiệu hóa năng lượng tiêu cực từ họ, không cho phép sự hồ đồ của họ làm xáo trộn sự bình an của ta.
Im lặng không phải bỏ cuộc, mà là biết giữ lại sức lực cho những điều đáng giá hơn, cho những trận chiến ta thực sự cần phải thắng, mà trận chiến đó thường là với chính mình. Đó là một dạng khôn ngoan khi biết lựa chọn thời điểm. Ta không nói vì chưa đến lúc phải nói. Ta không nói vì những lời cần nói sẽ không có trọng lượng nếu được thốt ra trong cơn nóng giận hoặc vội vã. Ta chờ đợi, và sự chờ đợi đó được đo bằng sự kiên nhẫn và sự tự chủ sâu sắc.
Càng trưởng thành, ta càng nhận ra rằng tiếng ồn lớn nhất thường che giấu sự trống rỗng bên trong, còn sức mạnh thực sự lại thường ẩn mình trong sự tĩnh lặng. Nhiều khi, im lặng là cách để giữ lòng bình yên, là cách để bảo tồn nội lực. Khi ta ngừng nói với người khác, ta bắt đầu lắng nghe chính mình. Giữa sự tĩnh lặng đó, ta nghe rõ hơn tiếng nói của lương tâm, tiếng thì thầm của trực giác, và những nhu cầu sâu thẳm của bản thân mà sự hối hả của cuộc sống đã cố gắng che lấp.
Sự im lặng cho phép ta quan sát thế giới với đôi mắt không bị che mờ bởi định kiến và phản ứng tức thời. Ta nhìn thấy rõ hơn những khuôn mặt, những động cơ, những diễn biến ngầm mà nếu ta đang bận rộn nói, ta đã bỏ lỡ. Đó là quá trình học hỏi không cần sách vở, không cần lời giảng, mà chỉ cần sự hiện diện tỉnh thức. Im lặng là trường học của sự thấu hiểu, nơi ta trở thành học trò của chính cuộc đời mình.
Im lặng, đối với người trưởng thành, còn là một hành động của sự chấp nhận. Ta chấp nhận những giới hạn của giao tiếp, chấp nhận rằng có những trải nghiệm quá riêng tư và sâu sắc đến mức ngôn ngữ không thể chạm tới được. Ta chấp nhận rằng ta không thể kiểm soát cách người khác nghĩ về ta, và việc cố gắng dùng lời nói để sửa đổi nhận thức của họ là một nỗ lực vô vọng. Sự giải thoát nằm ở việc buông bỏ nhu cầu được chứng minh, nhu cầu được biện minh.
Đỉnh cao của sự khôn ngoan không nằm ở việc biết cách nói gì, mà là biết không nói gì. Sự im lặng được lựa chọn một cách có ý thức có thể truyền tải sự kiên quyết, sự từ chối, hay thậm chí là sự khinh miệt một cách mạnh mẽ hơn bất cứ lời lẽ nào. Một cái nhìn tĩnh lặng, một cái lắc đầu lặng lẽ, hay chỉ đơn giản là việc quay đi, chứa đựng sức nặng của kinh nghiệm và sự tự tin mà tiếng nói ồn ào không bao giờ có được.
Ta hiểu rằng, trong các mối quan hệ sâu sắc, điều quan trọng nhất không phải là hai người nói chuyện với nhau, mà là hai người có thể im lặng bên nhau. Đó là sự im lặng đầy ắp sự tin tưởng và tình yêu, nơi sự hiện diện của người kia là đủ. Đó là lúc im lặng trở thành ngôn ngữ, một ngôn ngữ không cần từ ngữ nhưng lại nói lên tất cả về sự kết nối, sự chấp nhận vô điều kiện.
Và cuối cùng, im lặng là không gian nơi ta tìm thấy Đức Chúa Trời, hay tìm thấy linh hồn mình, tùy theo niềm tin của mỗi người. Trong sự tĩnh lặng tuyệt đối, những tiếng vọng của thế gian dần tan biến, và ta được đối diện với sự thật tối hậu của chính mình. Đó là nơi sự chữa lành bắt đầu, nơi ta thu thập lại những mảnh vỡ của tâm hồn, và nơi ta tái tạo năng lượng cho hành trình sắp tới. Im lặng đúng lúc, đúng chỗ chính là một dạng khôn ngoan mà chỉ trải qua thời gian, qua mất mát và qua sự va vấp đủ lớn, ta mới thấu hiểu hết giá trị. Đó là sự trưởng thành được gói gọn trong sự thanh tịnh của tâm hồn.

Nguồn tin: Lm. Anmai, CSsR