LẼ SỐNG VÀ GIÁ TRỊ TỐI THƯỢNG: SỨC KHỎE LÀ VÀNG

Thứ tư - 19/11/2025 03:01

Lẽ sống, hay mục đích tồn tại, không phải là một chân lý cố định được trao từ bên ngoài, mà là một hành trình liên tục tự vấn và kiến tạo từ bên trong mỗi người. Giá trị sống cao quý nhất mà con người theo đuổi cũng không nằm ở sự tích lũy vật chất vô tận, mà nằm ở khả năng trải nghiệm và thể hiện chính những giá trị ấy một cách trọn vẹn nhất. Và nền tảng tối thượng, chiếc chìa khóa vạn năng mở ra mọi cánh cửa của lẽ sống và giá trị sống, chính là sức khỏe. Trong một thế giới quay cuồng với tốc độ, thành tích và của cải, con người đã và đang đánh mất đi triết lý giản đơn nhưng sâu sắc mà tổ tiên để lại: Ăn uống và làm việc, hai hành động thường nhật, không chỉ là nhu cầu sinh tồn mà còn là hai liều thuốc quý giá nhất, quyết định sự sung mãn hay suy kiệt của cuộc đời.
Chúng ta cần nhìn nhận ăn uống và làm việc bằng con mắt của một vị lương y, không phải bằng cái nhìn hời hợt của người tiêu thụ. Ăn uống, theo định nghĩa thông thường, là quá trình nạp năng lượng để duy trì sự sống. Nhưng khi nâng tầm lên thành lẽ sống, nó trở thành một nghệ thuật, một sự thực hành của lòng biết ơn và sự tôn trọng đối với chính cơ thể mình. Ăn uống đúng đắn là liều thuốc chữa bách bệnh, là sự phòng ngừa hiệu quả nhất mà không một loại vắc-xin hay thuốc men nào có thể sánh kịp. Ăn đúng là ăn một cách có ý thức, biết lắng nghe tín hiệu đói no của cơ thể, biết chọn lựa thực phẩm tươi sạch, cân bằng giữa các nhóm chất, và quan trọng nhất là ăn trong sự thư thái, không vội vã, không căng thẳng. Khi ta chọn rau củ quả tươi sạch, ngũ cốc nguyên hạt, và đạm lành mạnh, ta không chỉ nuôi dưỡng tế bào mà còn vun đắp cho hệ miễn dịch, cho trí tuệ minh mẫn, và cho tinh thần lạc quan. Đó là liều thuốc tự nhiên giúp cơ thể tự chữa lành, tự điều chỉnh và duy trì trạng thái cân bằng nội tại, giúp ta tránh xa hoặc giảm thiểu tối đa mọi khổ đau của bệnh tật thể xác.
Ngược lại, ăn uống sai lầm chính là hành động tự đầu độc mình một cách chậm rãi và đau đớn. Việc sa đà vào thức ăn nhanh chứa đầy hóa chất và chất béo bão hòa, ăn uống theo cảm xúc (stress eating), hoặc ăn vì sự tiện lợi mà bỏ qua giá trị dinh dưỡng, chính là việc tự đưa mình vào nơi khổ đau. Lối sống này tích lũy độc tố, gây ra viêm nhiễm mãn tính, và là nguyên nhân gốc rễ của các căn bệnh thời đại như tiểu đường, tim mạch, huyết áp cao, và ung thư. Người ta thường sẵn lòng chi hàng chục, hàng trăm triệu để chữa bệnh khi đã muộn, nhưng lại tiếc rẻ và xem thường việc đầu tư vào những bữa ăn chất lượng, có ý thức ngay từ đầu. Triết lý "Ăn uống sai là tự đưa mình vào nơi khổ đau của bệnh tật" là một lời cảnh tỉnh đanh thép cho những ai mải mê theo đuổi vật chất mà quên đi cái bình chứa quý giá nhất là thân xác này. Sức khỏe là vốn liếng ban đầu, và việc ăn uống sai là hành động tự rút vốn, tự phá sản kho báu sinh mệnh của mình.
Bên cạnh ăn uống, làm việc cũng đóng một vai trò quan trọng không kém trong việc định hình lẽ sống và sức khỏe. Làm việc đúng đắn, theo một định nghĩa sâu sắc, là liều thuốc tinh thần và thể chất. Lao động không chỉ là phương tiện kiếm sống, mà là con đường để con người thể hiện phẩm giá, phát huy tài năng, và cống hiến giá trị cho cộng đồng. Khi ta tìm thấy niềm vui trong công việc, làm việc với đam mê và sự tập trung cao độ, đó chính là trạng thái thiền động, giúp tinh thần được nuôi dưỡng, tránh xa sự trì trệ và trống rỗng của tâm hồn. Làm việc đúng là làm việc một cách có giới hạn, có sự cân bằng giữa cống hiến và nghỉ ngơi, biết phân bổ thời gian để cơ thể và tâm trí có thể phục hồi. Một công việc mang lại ý nghĩa, dù lớn hay nhỏ, sẽ tạo ra cấu trúc và kỷ luật cho cuộc sống, chống lại căn bệnh trầm cảm và lo âu hiện đại. Công việc đúng là sự vận động cần thiết cho thân thể, giúp tăng cường lưu thông máu huyết, củng cố cơ bắp, và giữ cho bộ não luôn sắc bén.
Nhưng cũng như ăn uống, làm việc sai lầm lại là một liều thuốc độc hủy hoại sinh mệnh. Khi công việc trở thành nô lệ, khi người ta làm việc không vì ý nghĩa hay cống hiến mà chỉ vì áp lực, sợ hãi, hoặc tham vọng vật chất vô độ, thì đó là lúc độc dược bắt đầu ngấm. Thói quen làm việc quên giờ giấc, bỏ qua giấc ngủ, chịu đựng môi trường làm việc độc hại, hay làm việc trong sự căng thẳng liên tục chính là việc tự ép mình vào thế kiệt quệ. Áp lực công việc quá mức dẫn đến stress mãn tính, làm tăng hormone cortisol, gây suy giảm hệ miễn dịch, rối loạn nội tiết, và là tiền đề cho mọi căn bệnh tâm thần lẫn thể chất. Công việc sai lầm không chỉ khiến thân thể đau ốm mà còn làm rỗng tuệ, mất đi sự kết nối với gia đình, bạn bè và chính mình. Người giàu có nhất cũng không thể mua lại được thời gian đã mất, hay phục hồi lại những tổn thương thần kinh đã tích tụ do lối làm việc sai trái, thiếu cân bằng.
Triết lý "Sức Khỏe Quý Hơn Vàng" là câu châm ngôn mà mọi nền văn hóa đều tôn vinh, nhưng lại là điều mà xã hội hiện đại dễ dàng quên lãng nhất. Người ta dùng cả tuổi thanh xuân và sức khỏe của mình để kiếm tiền, rồi lại dùng tất cả số tiền kiếm được để mua lại sức khỏe đã mất, nhưng thường là không thành công. Vàng bạc, châu báu, tài sản, danh vọng có thể mang lại sự an toàn về vật chất, nhưng không bao giờ có thể mua được một giấc ngủ sâu, một trái tim khỏe mạnh, hay một tâm hồn bình an. Khi đứng trước ngưỡng cửa sinh tử, người giàu có nhất cũng phải chấp nhận rằng tài sản của họ không thể đổi lấy thêm một ngày, một giờ để sống. Chỉ khi đó, họ mới nhận ra giá trị thực của sức khỏe. Sức khỏe không phải là một tài sản để trưng bày, mà là công cụ để sống, là nền móng để xây dựng mọi giá trị khác.
Nếu sức khỏe là vàng, thì ăn uống và làm việc đúng chính là hai thỏi vàng nguyên chất mà ta cần đúc luyện mỗi ngày. Lẽ sống của con người không phải là sống thật lâu, mà là sống thật sâu, sống thật khỏe mạnh để có thể thực hiện sứ mệnh của mình trên cõi đời này. Một người khỏe mạnh có thể yêu thương trọn vẹn, cống hiến hết mình, phụng sự vô vị lợi, và tận hưởng vẻ đẹp của tạo hóa. Ngược lại, một người ốm yếu, dù giàu sang đến mấy, cũng bị xiềng xích trong sự đau khổ, mệt mỏi, và sự lệ thuộc vào thuốc men và người khác. Vì vậy, việc điều chỉnh cách ăn uống và làm việc không chỉ là một hành động tự chăm sóc cá nhân, mà còn là một trách nhiệm đạo đức, một sự tôn vinh đối với món quà sự sống mà ta được ban tặng.
Việc thiết lập lẽ sống dựa trên nền tảng sức khỏe đòi hỏi một sự chuyển đổi tư duy triệt để. Chúng ta cần thay đổi mục tiêu từ "Kiếm được bao nhiêu tiền?" thành "Sống khỏe mạnh và ý nghĩa như thế nào?". Sự chuyển đổi này bắt đầu bằng những quyết định nhỏ nhất mỗi ngày: quyết định chọn một bữa ăn lành mạnh thay vì một bữa ăn tiện lợi có hại, quyết định dành 15 phút đi bộ thay vì ngồi thêm 15 phút trước màn hình, quyết định ngủ đủ giấc thay vì thức khuya để hoàn thành một nhiệm vụ không khẩn cấp. Mỗi quyết định này là một phiếu bầu cho sức khỏe, là một bước đi vững chắc trên con đường xây dựng lẽ sống đích thực. Khi ta chăm sóc cơ thể mình như một ngôi đền thiêng liêng, tâm hồn ta cũng sẽ được an tịnh và minh triết hơn. Sức khỏe là một sự đầu tư dài hạn, và lãi suất của nó chính là tuổi thọ, sự minh mẫn, và niềm vui sống không giới hạn.
Giá trị sống không chỉ thể hiện qua những gì ta nhận được, mà quan trọng hơn là qua những gì ta có thể cho đi. Một cơ thể khỏe mạnh là phương tiện để ta thực hiện những hành động bác ái, phục vụ cộng đồng và lan tỏa năng lượng tích cực. Khi ta khỏe mạnh, ta có thể trở thành điểm tựa vững chắc cho gia đình, một người đồng hành đáng tin cậy, và một nguồn cảm hứng cho những người xung quanh. Ngược lại, khi ta ốm yếu, ta trở thành gánh nặng, không chỉ cho bản thân mà còn cho những người thương yêu. Vì vậy, việc gìn giữ sức khỏe cá nhân cũng chính là một hình thức đóng góp xã hội cao cả. Đó là cách ta đảm bảo rằng mình luôn sẵn sàng để làm việc thiện, để yêu thương vô điều kiện, và để sống đúng với chân lý phụng sự.
Tóm lại, lẽ sống không chỉ là tìm kiếm một mục đích vĩ đại bên ngoài, mà là sự hài hòa tuyệt đối giữa tâm hồn, trí tuệ và thân xác, được nuôi dưỡng bởi hai hành động cơ bản: ăn uống và làm việc. Nếu được thực hành đúng đắn, chúng sẽ là hai viên thuốc bổ giúp ta sống lâu, sống khỏe, và sống ý nghĩa. Nếu bị lạm dụng hoặc thực hiện sai lầm, chúng sẽ trở thành độc dược dẫn ta vào vòng luẩn quẩn của bệnh tật và đau khổ. Lời răn dạy "Sức Khỏe Quý Hơn Vàng" không phải là một câu nói suông, mà là kim chỉ nam cho mọi lựa chọn hàng ngày. Nó nhắc nhở chúng ta rằng kho báu thực sự không nằm trong ngân hàng, mà nằm trong từng hơi thở, từng nhịp đập của trái tim, và sự thanh thoát của mỗi bước chân.

Nguồn tin: Lm. Anmai, CSsR