ĐỪNG LÀM AI ĐAU KHỔ – RỒI CUỘC ĐỜI SẼ TỰ NHIÊN BÌNH AN

Thứ sáu - 14/11/2025 00:23

Người ta thường đi tìm sự bình an như đi tìm một ngôi nhà xa xôi giữa rừng sâu, nơi vắng lặng, tách biệt khỏi mọi ràng buộc trần thế. Chúng ta tưởng rằng bình an là thành quả của những cuộc hành hương khổ hạnh, của những nghi thức tôn giáo nghiêm cẩn, hay của một sự "buông bỏ" triệt để, tức là phải từ bỏ tất cả những gì thuộc về đời sống thường nhật. Quan niệm này đã vô tình biến bình an thành một món quà xa xỉ, chỉ dành cho những người có đủ điều kiện, đủ thời gian, hoặc đủ can đảm để cắt đứt mọi mối dây nhân quả. Nhưng thực tế, sự bình an đích thực không phải là một đích đến ở tận cuối con đường, mà là một điểm khởi hành ngay trong từng hơi thở, từng hành động và từng ý nghĩ của ta.
Bình an chẳng ở đâu xa hơn một tấm lòng biết chối từ việc làm ai đó đau khổ, bất an vì mình. Nó không phải là trạng thái thụ động khi cuộc sống đã hết mọi giông gió, bởi lẽ giông gió vốn là quy luật bất biến của cuộc đời này. Bình an chính là sự chủ động, là lựa chọn có ý thức, là khi trong từng cử chỉ, từng lời nói, từng quyết định, ta không gieo thêm bất cứ một hạt giống sóng gió nào vào tâm hồn của người khác. Đó là một đạo đức tinh tế, một triết lý sống tối giản nhưng vô cùng sâu sắc, tập trung vào việc giảm thiểu sự tổn thương, bắt đầu từ chính bản thân ta.
Cuộc đời này, nhìn sâu xa, là một chuỗi mắc xích tinh vi, nơi mỗi người chúng ta là một mắt xích không thể tách rời. Một hành động tưởng chừng vô hại của ta có thể tạo ra một làn sóng bất an lan truyền đến bao nhiêu người khác. Có những nỗi đau, ta vô tình gây ra chỉ bằng một câu nói thiếu để ý, một lời phê phán tưởng chừng khách quan nhưng lại chạm đúng vào vết thương cũ của người nghe. Ta nghĩ rằng đó "chỉ là chuyện nhỏ thôi," rằng người kia quá nhạy cảm, nhưng trong lòng họ, câu nói vô tình ấy có thể là cả một vết rạn sâu, khiến họ mất đi sự tự tin, nghi ngờ giá trị bản thân, hoặc thậm chí là tái diễn lại chuỗi ngày u tối trong quá khứ.
Sự tổn thương do ta gây ra, dù vô tình hay cố ý, đều không chỉ nằm lại nơi người chịu đựng, mà nó quay trở lại và đọng lại trong chính lòng ta. Mỗi lần ta khiến người khác phải rơi nước mắt, mỗi lần ta để lại một dấu ấn nặng nề trong tâm trí ai đó, lương tâm ta – vị quan tòa tối cao trong lòng mỗi người – sẽ không ngừng dằn vặt. Dù ta có cố gắng bào chữa, lý giải, hay quên lãng, thì cái cảm giác nặng trĩu, bất an, cái bóng mờ của lỗi lầm vẫn bám riết lấy tâm hồn, khiến ta khó lòng tìm thấy sự thanh thản tuyệt đối. Khi ta gieo rắc sự bất an cho người khác, chính ta cũng đang tự tước đi sự bình an của mình.
Bình an không đến từ việc ta được yêu thương, được hiểu, được bênh vực, hay được công nhận. Những điều đó là hạnh phúc, là niềm vui, nhưng chúng là những yếu tố ngoại vi, luôn có thể thay đổi và mất đi. Bình an đích thực lại đến từ bên trong, từ hành vi tự chủ và có giới hạn của chính ta. Nó đến từ việc ta biết dừng lại – ngay trước khi khiến ai đó tổn thương bằng một lời nói cay nghiệt, một hành động vội vã, hay một sự phán xét thiếu công bằng. Nó là sự nhận thức rõ ràng về sức mạnh của ngôn từ và hành động, và việc chọn sử dụng sức mạnh ấy một cách xây dựng, thay vì phá hủy.
Sống không làm ai đau khổ, đó là một nghệ thuật của sự im lặng và dịu dàng. Là khi ta biết im lặng đúng lúc, không phải vì sợ hãi, mà vì lòng trắc ẩn, vì hiểu rằng đôi khi, sự im lặng còn quý giá hơn ngàn lời giải thích, ngàn lời biện hộ. Là khi ta biết dịu dàng đúng chỗ, đặt mình vào vị trí người khác để thấu hiểu gánh nặng mà họ đang mang. Là khi ta thành thật mà không làm đau người khác, tức là biết cách dùng sự thật được bọc trong sự tôn trọng và yêu thương, thay vì sự thật trần trụi, lạnh lùng, mang tính sát thương.
Trong đạo lý Đông phương, cuộc đời này vốn là một chuỗi nhân duyên giao nhau, một mạng lưới tương giao phức tạp. Mỗi mối quan hệ là một lần ta gieo nhân, và kết quả ta gặt hái chính là quả. Khi ta sống nhẹ tay với đời, không tạo ra thêm những nghiệp chướng buồn bã, đời cũng sẽ nhẹ tay với ta. Những thử thách vẫn có thể đến, những khó khăn vẫn là một phần của cuộc sống, nhưng ta đón nhận chúng với một tâm hồn thanh thản, không bị dằn vặt bởi những lỗi lầm đã gây ra cho người khác. Sự bình an nội tại này là chiếc áo giáp vững chắc nhất trước mọi sóng gió bên ngoài.
Muốn cuộc đời mình được bình an, thật ra chỉ cần bắt đầu từ điều rất nhỏ, rất gần gũi: Hôm nay, đừng khiến ai phải đau khổ vì mình. Đó là một cam kết đơn giản nhưng mang lại sức mạnh to lớn. Nó đòi hỏi ta phải rèn luyện sự tỉnh thức trong từng khoảnh khắc, phải học cách quán chiếu tâm mình trước khi buông ra một lời nói, trước khi đưa ra một quyết định. Ta phải tự hỏi: Hành động này có làm người khác cảm thấy bị đe dọa, bị coi thường, hay bị tổn thương không? Nếu câu trả lời là có, ta phải can đảm lùi lại, thay đổi hướng đi.
Sự bình an mà ta tìm kiếm không phải là một chiến lợi phẩm cá nhân, mà là một món quà được trao lại cho ta. Nó được trao lại mỗi khi ta chọn sống tử tế, chọn bước đi nhẹ nhàng giữa cuộc đời này. Khi ta sống vì người khác không bất an, ta đồng thời đang kiến tạo nên một không gian an toàn cho chính mình. Trái tim ta không còn phải chứa đựng sự hối hận, sự nặng nề của những lỗi lầm cũ. Ta được giải thoát khỏi gánh nặng phải bù đắp, phải xin lỗi, phải sửa chữa những tổn thương mà lẽ ra đã không nên xảy ra.
Nói tóm lại, con đường đi tìm bình an không dẫn đến những nơi xa xôi, mà là con đường dẫn vào sâu thẳm tâm hồn ta, nơi ta học cách sử dụng quyền năng của mình một cách có trách nhiệm. Bình an là sự tự do khỏi nỗi sợ hãi hối hận. Bình an là sự nghỉ ngơi của lương tâm. Muốn cuộc đời mình bình an, hãy sống sao để không ai phải bất an vì mình. Đó là định nghĩa nhân văn và thực tế nhất về trạng thái mà mọi người đều khát khao hướng tới.

Nguồn tin: Lm. Anmai, CSsR.