Trong không khí trầm lắng của những ngày cuối cùng năm phụng vụ, khi sắc tím của sự sám hối và mong chờ bắt đầu nhen nhóm trong tâm hồn người tín hữu, Phụng vụ Lời Chúa như một tiếng chuông ngân dài, đánh thức chúng ta khỏi cơn mê ngủ của trần thế. Chúng ta đang đứng trước ngưỡng cửa của sự kết thúc và sự khởi đầu, nơi mà Giáo hội mượn lời các ngôn sứ và chính Đức Kitô để nhắc nhở nhân loại về một chân lý vĩnh cửu nhưng thường bị lãng quên: Sự mong manh tột cùng của kiếp người và sự phù vân của mọi vinh hoa trần thế.
Các bài đọc hôm nay, từ sách Tiên tri Đanien đến Tin Mừng theo thánh Luca, không nhằm gieo rắc nỗi sợ hãi về ngày tận thế, mà là để soi rọi một luồng ánh sáng chói lòa vào bản chất thực sự của những gì con người đang tôn thờ và xây dựng. Đó là một bức tranh đối lập đầy kịch tính: Giữa một bên là vẻ đẹp tráng lệ, uy nghi, sức mạnh tưởng chừng như bất khả xâm phạm; và một bên là sự sụp đổ, tan vỡ, và hư vô. Tâm điểm của bức tranh ấy chính là hình ảnh đầy ám ảnh về một "thân phận nửa sắt nửa sành" – một ẩn dụ đau đớn nhưng xác thực về sự tồn tại của con người và các đế chế trần gian.
Trong sách Đanien, vua Nabucôđônôso – vị vua quyền uy tột bậc của đế quốc Babylon – đã trằn trọc vì một giấc mơ. Trong giấc chiêm bao ấy, ông thấy một pho tượng khổng lồ, rực rỡ và có hình dáng đáng sợ. Cái đầu bằng vàng ròng, ngực và tay bằng bạc, bụng và đùi bằng đồng, bắp chân bằng sắt. Đó là biểu tượng cho sự thăng tiến của quyền lực, sự tích lũy của của cải và sự kiên cố của quân sự. Cùng một dòng chảy ý niệm ấy, trong Tin Mừng Luca, những người đương thời với Chúa Giêsu đã trầm trồ trước Đền Thờ Giêrusalem. Đó không chỉ là nơi thờ phượng, đó là niềm tự hào dân tộc, là kiệt tác kiến trúc được trang hoàng bằng đá quý và những đồ dâng cúng lộng lẫy. Đối với người Do Thái thời bấy giờ, Đền Thờ là bất biến, là nơi Thiên Chúa ngự trị, và không một sức mạnh nào có thể lay chuyển.
Con người ở mọi thời đại đều có chung một khát vọng: Khát vọng sự vĩnh cửu. Chúng ta bị mê hoặc bởi cái Đẹp, cái Lớn, và cái Mạnh. Chúng ta xây dựng những tòa nhà chọc trời, thiết lập những tập đoàn kinh tế khổng lồ, củng cố những vị thế chính trị vững chắc. Chúng ta, giống như vua Nabucôđônôso, mơ về cái đầu bằng vàng ròng của sự giàu sang. Chúng ta, giống như người Do Thái xưa, tin rằng những công trình do tay mình làm ra sẽ đứng vững mãi mãi cùng tuế nguyệt. Chính cái vẻ hào nhoáng bên ngoài ấy là liều thuốc mê ngọt ngào nhất, ru ngủ lương tri và khiến con người lầm tưởng rằng mình là chủ nhân ông của lịch sử, là những kẻ nắm giữ vận mệnh bất tử. Nhưng, Lời Chúa hôm nay vang lên như một lưỡi gươm sắc bén, cắt đứt tấm màn nhung lụa đang che đậy sự thật trần trụi.
Điểm nhấn bi kịch nhất và cũng là mấu chốt thần học sâu sắc nhất trong giấc mơ của Nabucôđônôso không nằm ở cái đầu bằng vàng hay lồng ngực bằng bạc, mà nằm ở đôi bàn chân. Tiên tri Đanien giải thích: "Bàn chân thì nửa sắt nửa sành". Đây là một hình ảnh mang tính biểu tượng rùng rợn. Sắt tượng trưng cho sức mạnh, sự cứng rắn, bạo lực và khả năng nghiền nát mọi thứ; còn sành tượng trưng cho sự giòn, dễ vỡ, nguồn gốc từ đất bụi, và bản chất hữu hạn của con người.
Sắt và sành không thể dính kết chặt chẽ với nhau. Sắt đúc vào sành không tạo nên hợp kim, mà tạo nên sự rạn nứt từ bên trong. Đây là hình ảnh của những thể chế, những quyền lực được xây dựng dựa trên sự áp đặt nhưng thiếu nền tảng nhân bản. Một xã hội được cai trị bằng "bàn tay sắt" của bạo lực nhưng lại đứng trên nền tảng "đất sét" của lòng dân ly tán, của đạo đức suy đồi, thì xã hội đó đang tự mang trong mình mầm mống của sự diệt vong. Sự kết hợp ấy là gượng ép, là mâu thuẫn nội tại không thể hóa giải.
Nhìn sâu hơn vào thân phận con người, "nửa sắt nửa sành" chính là bản thể của mỗi chúng ta. Chúng ta có cái đầu "bằng vàng" của trí tuệ, có lồng ngực "bằng sắt" của ý chí và tham vọng vươn lên làm bá chủ. Chúng ta muốn chinh phục vũ trụ, muốn kéo dài tuổi thọ, muốn kiểm soát thiên nhiên. Nhưng, chúng ta lại mang trong mình đôi chân bằng "sành". Đó là thân xác hay hư nát, là những yếu đuối của dục vọng, là sự giới hạn của thời gian, và cuối cùng là cái chết. Dù con người có vĩ đại đến đâu, có nắm trong tay quyền sinh sát cả thiên hạ, thì vẫn phải đứng trên đôi chân bằng đất sét ấy. Chỉ một cơn bệnh, một tai ương, hay đơn giản là sự bào mòn của thời gian, cái thân xác ấy sẽ sụp đổ. Chúa Giêsu đã nhìn thấu cái "chân sành" của Đền Thờ Giêrusalem nguy nga khi Ngài phán: "Những gì anh em đang chiêm ngưỡng đó, sẽ có ngày không còn tảng đá nào trên tảng đá nào." Lời tiên báo ấy không chỉ nói về sự sụp đổ vật lý của một tòa nhà, mà là lời tuyên án cho mọi vinh quang trần thế tách biệt khỏi Thiên Chúa.
Trong giấc mơ của nhà vua, sự sụp đổ của pho tượng không đến từ một cuộc tấn công vào cái đầu vàng hay ngực bạc. Nó đến từ một "viên đá không do tay người làm ra". Viên đá ấy lăn xuống, đập trúng vào đôi chân nửa sắt nửa sành. Đây là một chi tiết mang tính chiến lược và thần học: sự sụp đổ của các đế chế, của những kẻ kiêu ngạo thường bắt đầu từ điểm yếu nhất, điểm nền tảng nhất mà họ cố tình che giấu. Viên đá ấy là hình ảnh của Nước Thiên Chúa, của Đức Kitô, và cũng là hình ảnh của Sự Thật và Công Lý.
Lịch sử nhân loại là một nghĩa trang của những pho tượng khổng lồ. Đã bao nhiêu vương triều tự xưng là "vạn tuế", bao nhiêu đế chế tự hào là "mặt trời không bao giờ lặn", bao nhiêu nhà độc tài tự coi mình là thần thánh? Họ xây dựng quyền lực bằng sắt thép của súng đạn, của nhà tù, của đàn áp. Họ tô vẽ vẻ ngoài bằng vàng son của tuyên truyền dối trá. Nhưng nền móng của họ là "sành" – là sự bất công, là tiếng khóc của người nghèo, là sự dối trá. Khi "viên đá" của lịch sử chạm vào, khi sự thật được phơi bày, khi công lý của Thiên Chúa lên tiếng, tất cả sụp đổ tan tành. Sách Đanien mô tả sự tan biến ấy thật đáng sợ: "trở nên như trấu vụn trên sân phơi mùa hè, bị gió cuốn đi không còn vết tích". Không còn gì cả. Không một chút vinh quang nào còn sót lại. Sự kiêu ngạo càng cao, sự sụp đổ càng thảm khốc.
Lời Chúa hôm nay là một gáo nước lạnh tát vào mặt con người hiện đại đang say sưa trong cơn mê quyền lực và vật chất. Những kẻ đang dùng sức mạnh để thống trị, bóc lột đồng loại, hãy coi chừng! Họ đang tự xây cho mình những pho tượng trên cát. Họ nghĩ tiền bạc và công nghệ, vũ khí có thể bảo đảm cho sự tồn tại vĩnh cửu của họ. Họ hành xử như thể mình sẽ không bao giờ chết. Nhưng họ lầm to. Thân phận "nửa sắt nửa sành" nhắc nhở rằng: Không có quyền lực nào là tuyệt đối ngoại trừ quyền lực của Thiên Chúa. Mọi sự áp chế, mọi sự dối trá rồi sẽ bị thời gian và công lý nghiền nát.
Tuy nhiên, thông điệp về sự sụp đổ không nhằm đẩy chúng ta vào tuyệt vọng hay hư vô, mà là để mời gọi một sự hoán cải, một sự chuyển hướng nền tảng. Nếu vàng bạc, sắt thép, đền đài đều sẽ qua đi, thì cái gì còn lại? Đanien nói về một vương quốc "sẽ không bao giờ bị tàn phá, và quyền bính sẽ không bao giờ bị trao cho một dân khác". Đó là Vương quốc của Thiên Chúa, vương quốc được xây dựng không phải bằng sức mạnh của sắt thép, mà bằng sức mạnh của Tình Yêu.
Sự khôn ngoan đích thực không phải là tìm cách gia cố đôi chân đất sét cho cứng như sắt, vì điều đó là trái tự nhiên và vô vọng. Sự khôn ngoan là nhận biết thân phận mỏng manh của mình để biết khiêm nhường. Người khôn ngoan không xây đời mình trên nền tảng của quyền lực, danh vọng hay sự chiếm hữu, bởi đó là xây nhà trên cát. Người khôn ngoan dùng thời gian ngắn ngủi của kiếp người – cái khoảnh khắc "sành" dễ vỡ ấy – để chứa đựng những giá trị vĩnh cửu.
Sau cùng, khi bức màn của thế gian này khép lại, khi những viên đá của đền thờ vật chất sụp đổ, thứ duy nhất còn đứng vững và giúp ta ngẩng cao đầu trước Đấng Tối Cao, không phải là quyền lực ta đã nắm giữ, mà là trái tim ta đã biết yêu thương đến mức nào. Thiên Chúa không hỏi ta đã xây được bao nhiêu tượng đài, đã tích lũy được bao nhiêu vàng bạc. Ngài sẽ nhìn xem trong cái thân xác "đất sét" mỏng manh kia, ta có mang một trái tim "bằng thịt" biết rung cảm, biết xót thương, hay ta đã biến nó thành một trái tim "bằng đá", lạnh lùng và vô cảm.
"Thân phận nửa sắt nửa sành" là một lời cảnh tỉnh, nhưng cũng là một lời an ủi. Nó an ủi những ai đang bị đè nén bởi những thế lực khổng lồ của thế gian, rằng sự dữ không có tiếng nói cuối cùng. Nó an ủi những ai đang cảm thấy mình yếu đuối, nhỏ bé, rằng giá trị con người không nằm ở sức mạnh bên ngoài mà nằm ở phẩm giá được Thiên Chúa yêu thương. Trong những ngày cuối năm phụng vụ này, hãy nhìn lại "pho tượng" cuộc đời mình. Chúng ta đang dát vàng lên cái tôi kiêu ngạo, hay đang tôi luyện một linh hồn khiêm nhu? Chúng ta đang đứng trên đôi chân nào? Đôi chân của sự dối trá, bạo lực, hay đôi chân của sự thật và tình yêu?
Mọi sự rồi sẽ qua đi. Các vương triều sẽ sụp đổ. Các đền thờ sẽ hoang phế. Chỉ có Tình Yêu và Công Lý của Thiên Chúa là tồn tại mãi mãi. Xin cho chúng ta, những kẻ lữ hành trong trần thế, biết dùng sự mong manh của kiếp người để kiến tạo những giá trị trường cửu, để khi "Viên Đá" của Chúa đến, chúng ta không bị nghiền nát như trấu vụn, mà được sáp nhập vào tòa nhà thiêng liêng vĩnh cửu trên Nước Trời. Đó là niềm hy vọng, và cũng là lời hứa duy nhất không bao giờ sụp đổ.
Hoa Tình Thương
Hoa tình thương, cùng tôn vinh giá trị cuộc sống, nơi mà con tim đọng lại sự bình yên.
Một phụ nữ nghèo ở Nghệ An thầm lặng chôn cất nhiều hài nhi xấu số
Lẽ Đời .
Công và quạ, con nào đẹp hơn?
Thành phố Mỹ có thể bị siêu động đất “hạt nhân” tách đôi.
Mười nguyên tắc thọ thêm nhiều tuổi.
Làm sao để hạnh phúc?
Little Saigon: 16 thủ khoa và á khoa Học Khu Garden Grove 2017 là gốc Việt
10 lý do chịu đau khổ
Người London dốc lòng cứu trợ cư dân trong vụ cháy chung cư
Thiền những hình ảnh đẹp
