CÓ NHỮNG NGƯỜI KHÔNG CHO TA TIỀN BẠC, NHƯNG LẠI KHIẾN TA GIÀU CÓ CẢ MỘT ĐỜI

Chủ nhật - 23/11/2025 09:14

Trong thế giới hiện đại đầy rẫy những lo toan và áp lực vật chất, chúng ta thường có xu hướng định nghĩa sự giàu có bằng những con số nằm trong tài khoản ngân hàng, bằng độ rộng của ngôi nhà ta ở, hay bằng sự hào nhoáng của những món đồ hiệu khoác lên người. Chúng ta mải miết chạy theo những giá trị hữu hình, đôi khi quên mất rằng bản chất thực sự của một cuộc đời trọn vẹn không nằm ở những gì ta nắm giữ trong tay, mà nằm ở những gì ta lưu giữ trong tim. Nếu bình tâm nhìn lại hành trình trưởng thành của mình, ta sẽ nhận ra một nghịch lý đẹp đẽ của cuộc sống: Có những người đi qua đời ta, họ không hề cho ta một đồng xu cắc bạc nào, họ không để lại cho ta gia sản đất đai hay kim cương đá quý, nhưng chính sự hiện diện của họ, tình yêu thương của họ, và những bài học họ trao gửi lại khiến ta trở nên giàu có tột cùng – một sự giàu có mà không lạm phát nào có thể làm hao mòn, không hỏa hoạn nào có thể thiêu rụi, và thời gian chỉ càng làm cho khối tài sản ấy thêm phần giá trị. Đó là sự giàu có của tâm hồn, của ký ức, và của nhân cách.
Người đầu tiên và cũng là người quan trọng nhất trong danh sách những "mạnh thường quân" vĩ đại không trao tiền bạc ấy, chính là cha mẹ. Khi ta cất tiếng khóc chào đời, ta đến với thế giới này bằng hai bàn tay trắng, và cha mẹ là người đã trao cho ta món quà đầu tiên và quý giá nhất: sự sống. Không có số tiền nào trên thế gian này mua được sinh mệnh, và cũng chẳng có sự giàu sang nào sánh được với việc được hít thở, được nhìn thấy ánh mặt trời và được cảm nhận nhịp đập của trái tim. Nhưng cha mẹ không chỉ cho ta hình hài. Trong suốt những năm tháng ấu thơ, khi ta chưa biết giá trị của đồng tiền, cha mẹ đã âm thầm vun đắp cho ta một "ngân hàng" của sự an toàn và yêu thương vô điều kiện. Có thể cha mẹ ta là những người nông dân chân lấm tay bùn, là những công nhân chắt chiu từng đồng lương ít ỏi, họ có thể không cho ta được những món đồ chơi đắt tiền nhất hay những chuyến du lịch xa hoa, nhưng họ cho ta niềm tin rằng ta luôn có một nơi để trở về. Đó là sự giàu có của cảm giác thuộc về. Khi ta lớn lên, bước ra ngoài xã hội đầy bão tố, sự tự tin của ta không đến từ chiếc ví dày, mà đến từ sự chắc chắn rằng dù cả thế giới có quay lưng lại, vẫn có một mâm cơm nóng và những ánh mắt bao dung đang đợi ta sau cánh cửa nhà. Cha mẹ dạy ta bài học về sự hy sinh – một loại "đơn vị tiền tệ" của tình người. Nhìn tấm lưng áo bạc màu của cha, nhìn đôi bàn tay chai sần của mẹ, ta học được giá trị của lao động, của sự kiên nhẫn và lòng tự trọng. Đó là những vốn liếng tinh thần giúp ta đứng vững trước mọi cám dỗ, là nền tảng để ta tự xây dựng sự nghiệp của riêng mình. Nếu không có những bài học không lời ấy, dù ta có được trao cho núi vàng biển bạc, ta cũng có thể nhanh chóng trở thành kẻ nghèo nàn về nhân cách, hoang phí và rỗng tuếch. Vì vậy, cha mẹ chính là người đã biến ta thành "tỷ phú" của tình thân và lòng biết ơn ngay từ khi ta chưa biết kiếm ra đồng tiền đầu tiên.
Rời khỏi vòng tay gia đình, ta bước vào trường học và cuộc đời, nơi ta gặp gỡ những người thầy, người cô. Họ cũng là những người hiếm khi cho ta tiền bạc, thậm chí ta còn phải đóng học phí để được nghe họ giảng, nhưng những gì họ trao lại cho ta là chìa khóa để mở ra kho báu vô tận của nhân loại: tri thức. Một người thầy giỏi không chỉ là người truyền đạt kiến thức trong sách giáo khoa, mà là người thắp lên ngọn lửa tò mò và khát vọng khám phá trong tâm hồn ta. Họ cho ta sự giàu có về trí tuệ. Tiền bạc có thể tiêu hết, nhưng kiến thức và tư duy thì sẽ theo ta mãi mãi, sinh sôi nảy nở và tạo ra giá trị mới mỗi ngày. Khi một người thầy dạy ta cách tư duy phản biện, dạy ta biết rung cảm trước một vần thơ, biết đau xót trước một nỗi đau của nhân loại, hay biết kiên trì giải một bài toán khó, họ đang nạp vào tài khoản cuộc đời ta những kỹ năng sinh tồn và phát triển. Có những người thầy còn dạy ta bài học về đạo đức, về cách làm người tử tế. Tôi nhớ về những người thầy đã từng nghiêm khắc trách phạt khi tôi sai lầm, không phải họ ghét bỏ tôi, mà họ đang muốn uốn nắn một cái cây non khỏi mọc cong. Sự nghiêm khắc ấy là món quà, dù lúc đó tôi không nhận ra. Nhờ họ, tôi giàu có thêm về sự kỷ luật và lòng tự trọng. Tri thức họ trao là chiếc cần câu để ta tự câu lấy những con cá của đời mình, là tấm bản đồ để ta không lạc lối giữa mê cung cuộc sống. Nếu không có họ, ta có thể vẫn sống, nhưng sẽ là một cuộc sống nghèo nàn về hiểu biết, tù túng trong những định kiến hẹp hòi. Sự khai sáng mà họ mang lại chính là thứ tài sản rực rỡ nhất mà một con người có thể sở hữu.
Trên hành trình dài rộng ấy, ta không thể không nhắc đến những người bạn, những tri kỷ, hay thậm chí là những người yêu thương đã đi cùng ta một đoạn đường. Bạn bè không phải là người trả tiền cho mọi bữa ăn của ta, cũng không có nghĩa vụ phải chu cấp cho ta về vật chất. Nhưng hãy thử tưởng tượng một cuộc đời đầy ắp tiền bạc nhưng cô độc, không có ai để chia sẻ niềm vui, không có bờ vai nào để tựa vào khi gục ngã, liệu đó có phải là giàu có? Bạn bè mang đến cho ta sự giàu có của những kỷ niệm và sự sẻ chia. Những tiếng cười giòn tan bên quán cóc ven đường, những cái nắm tay thật chặt khi ta thất tình hay thất nghiệp, những lời khuyên chân thành - đôi khi là phũ phàng - để kéo ta ra khỏi vũng lầy của sự ảo tưởng... tất cả đều là những viên ngọc quý. Họ cho ta thấy ta không đơn độc giữa vũ trụ bao la này. Họ là những tấm gương phản chiếu, giúp ta nhìn rõ hơn về bản thân mình, cả những ưu điểm và khuyết điểm. Có những người bạn cho ta vay niềm tin khi ta đã cạn kiệt hy vọng vào chính mình. Có những người yêu thương dạy ta biết thế nào là sự rung động, là hạnh phúc và cả nỗi đau. Ngay cả những mối tình không trọn vẹn, những người đã rời bỏ ta đi, họ cũng không lấy đi của ta thứ gì, trái lại, họ để lại cho ta sự trưởng thành. Nỗi đau thất tình khiến trái tim ta thêm sâu sắc, dạy ta biết trân trọng những gì đang có và biết cách yêu thương bản thân mình hơn. Những trải nghiệm cảm xúc phong phú ấy – hỉ, nộ, ái, ố – chính là chất liệu làm nên chiều sâu của tâm hồn. Một người chưa từng yêu, chưa từng đau, chưa từng vấp ngã cùng bạn bè, là một người nghèo nàn về vốn sống. Vì vậy, những người bạn, người tình, dù ở lại hay ra đi, đều đã góp phần làm đầy kho tàng cảm xúc của ta, khiến cuốn tự truyện của đời ta trở nên dày dạn và thâm trầm hơn.
Và rồi, còn có những người xa lạ, những người ta chỉ gặp thoáng qua, hoặc những người thậm chí là đối thủ, là người gây khó khăn cho ta. Có vẻ phi lý khi nói rằng họ khiến ta giàu có, nhưng thực tế lại chứng minh điều đó. Một người lạ giúp ta dắt xe khi trời mưa ngập, một nụ cười khích lệ của ai đó khi ta đang loay hoay tìm đường, họ cho ta niềm tin vào lòng tốt của con người. Họ làm giàu thêm vốn liếng về niềm tin xã hội trong ta, để ta không trở thành kẻ hoài nghi và cay nghiệt. Còn những người gây khó dễ cho ta, những đối thủ cạnh tranh, những người chỉ trích ta? Họ không cho ta tiền, họ thậm chí còn muốn lấy đi cơ hội của ta. Nhưng chính nhờ họ, ta học được bài học về sự kiên cường, về bản lĩnh và sự vươn lên. Áp lực họ tạo ra giống như sức ép để biến than đá thành kim cương. Nếu cuộc đời chỉ toàn những người tâng bốc và chiều chuộng, ta sẽ mãi là đứa trẻ yếu đuối trong vỏ bọc an toàn. Những khó khăn mà người khác mang lại buộc ta phải mài giũa ý chí, rèn luyện kỹ năng và trở nên mạnh mẽ hơn. Họ cho ta sự giàu có về kinh nghiệm và bản lĩnh – thứ tài sản chỉ có được qua va chạm và thử thách. Một người lính dày dạn kinh nghiệm "giàu" hơn một tân binh không phải ở quân trang, mà ở những vết sẹo và khả năng sống sót. Cuộc đời cũng vậy, những người "không ưa" ta, theo một cách nào đó, là những huấn luyện viên khắc nghiệt giúp ta nâng cao giá trị của bản thân.
Mở rộng ra hơn nữa, có những người ta chưa từng gặp mặt, những vĩ nhân trong lịch sử, những tác giả của những cuốn sách hay, những nghệ sĩ tài hoa. Họ không cho ta tiền, họ đã sống ở những thế kỷ trước hoặc ở những phương trời xa lạ. Nhưng di sản họ để lại – một bản nhạc, một bức tranh, một tư tưởng triết học, một câu chuyện nhân văn – đã nuôi dưỡng tâm hồn ta. Khi ta đắm mình trong một tác phẩm nghệ thuật, khi ta rơi nước mắt trước số phận của một nhân vật văn học, tâm hồn ta được gột rửa và thăng hoa. Ta trở nên giàu có về văn hóa, về thẩm mỹ và về lòng trắc ẩn. Những giá trị tinh thần ấy giúp ta sống một cuộc đời "người" hơn, cao đẹp hơn, thoát khỏi những toan tính cơm áo gạo tiền tầm thường. Ta học được cách nhìn ngắm một bông hoa, lắng nghe một tiếng chim hót, và cảm nhận vẻ đẹp của sự tĩnh lặng. Đó là sự giàu có của sự bình yên nội tại, thứ mà nhiều tỷ phú khao khát cũng không mua được.
Vậy thì, cuối cùng, thế nào là một cuộc đời giàu có? Phải chăng là khi ta nhắm mắt xuôi tay, ta để lại một khối tài sản khổng lồ nhưng không có ai thực sự khóc thương? Hay là khi ta sống một cuộc đời mà ở đó, mỗi ngày trôi qua đều đầy ắp những bài học, những tiếng cười, những cái ôm ấm áp và sự thấu hiểu? Những người không cho ta tiền bạc nhưng khiến ta giàu có, họ thực chất là những người "kiến trúc sư" xây dựng nên ngôi nhà tâm hồn của ta. Họ lát những viên gạch của lòng nhân ái, dựng lên những cột trụ của tri thức, lợp nên mái che của sự chở che và mở ra những ô cửa sổ của hy vọng. Họ dạy ta rằng, sự hào phóng không nằm ở việc rút ví ra cho ai đó bao nhiêu tiền, mà là dành cho ai đó bao nhiêu thời gian, bao nhiêu sự quan tâm và bao nhiêu phần tốt đẹp nhất của bản thân mình.
Chúng ta, trong hành trình tìm kiếm sự thịnh vượng, đừng bao giờ quên "báo cáo tài chính" của tâm hồn mình. Hãy nhìn vào danh sách những người bạn tri kỷ, nhìn vào sức khỏe của cha mẹ, nhìn vào những kiến thức mình đã tích lũy, và những trải nghiệm mình đã đi qua. Đó là kho báu thực sự. Khi ta nhận ra mình đang sở hữu những điều này, ta sẽ thấy mình không còn nghèo khó hay thiếu thốn, dù trong túi có thể không rủng rỉnh tiền vàng. Ta sẽ bớt đi sự ghen tị, đố kỵ với những hào nhoáng bên ngoài, và biết trân trọng những mối nhân duyên hiện tại. Hơn thế nữa, sự nhận thức này còn đặt lên vai ta một sứ mệnh đẹp đẽ: Trở thành một người làm giàu cho người khác. Nếu ta đã nhận được quá nhiều sự giàu có vô hình từ cha mẹ, thầy cô, bạn bè và cuộc đời, thì đến lượt mình, ta cũng hãy trao đi những giá trị ấy. Ta có thể không cho người khác nhiều tiền, nhưng ta có thể cho họ một lời động viên đúng lúc, một kiến thức bổ ích, một nụ cười chân thành hay một bàn tay giúp đỡ. Khi ấy, sự giàu có không chỉ dừng lại ở việc tích lũy cho riêng mình, mà nó lan tỏa, nhân rộng, tạo nên một cộng đồng thịnh vượng về lòng nhân ái.
Tóm lại, cuộc đời này là một dòng chảy bất tận của sự cho và nhận, nhưng những giao dịch giá trị nhất lại không bao giờ dùng đến tiền mặt. Những người đi qua đời ta, dù ở lại lâu dài hay chỉ thoáng qua, dù yêu thương hay thử thách ta, họ đều là những ân nhân giấu mặt mang đến những món quà vô giá. Họ đắp bồi cho ta nhân cách, trí tuệ, bản lĩnh và tình yêu thương. Họ biến một cá thể trần trụi, yếu ớt ban đầu thành một con người vững chãi, sâu sắc và phong phú. Nhìn lại tất cả những gương mặt ấy, ta cúi đầu biết ơn, bởi nhờ có họ, ta mới hiểu được rằng: Tiền bạc chỉ giúp ta sống tiện nghi, nhưng chính những mối quan hệ và những giá trị tinh thần họ trao tặng mới giúp ta sống một cuộc đời rực rỡ và ý nghĩa. Và đó, mới chính là sự giàu có trọn vẹn của một kiếp người.

Nguồn tin: Lm. Anmai, CSsR